اختلال یادگیری در خواندن چیست؟

گاهی اوقات، ممکن است هوش و توانایی کودک در سطح بسیار بالا باشد، اما در زمینه‌هایی مانند مهارت نوشتن، درک صحیح مطالب، و حتی تلفظ، با اختلالاتی مواجه شود. در چنین شرایطی، کودک شما مشابه همسالان خود به درستی قادر به یادگیری مهارت‌های آموزشی مانند خواندن و نوشتن نخواهد بود. در صورتی که کودک شما دچار اختلال یادگیری در خواندن است، نیازی به نگرانی نیست. با بهره‌گیری از روش‌های درمانی نوین، کودک شما می تواند در مسیر طبیعی رشد، پیش برود.

اگر شما هم با این سوال روبرو هستید که اختلال یادگیری در خواندن چیست؟ در ادامه با ما همراه باشید تا شما را با آن آشنا کنیم.

اختلال یادگیری خواندن چیست؟

اگر فردی در فرایند یادگیری خواندن دچار مشکلاتی شود، به طوری که نتواند مطالب را به صورت روان و درست بخواند و یا درک درستی هنگام روخوانی نداشته باشد و نتواند کلمات را به طور درست تلفظ کند و یا بنویسد، به این مشکل اختلالات یادگیری خواندن گفته می‌شود.

با تمام این مشکلات ممکن است کودک شما از نظر هوشی متوسط رو به بالا باشد، اما توانایی درست در شناسایی صداهای گفتاری و طریقه‌ی رمزگشایی از حروف و کلمات را نداشته باشد. در واقع این مشکل مربوط به قسمت‌هایی از مغز کودک شما است که وظیفه‌ی پردازش زبان را انجام می‌دهد.

اگر کودک شما هم دچار اختلال در یادگیری خواندن است، جای هیچ نگرانی وجود ندارد. کودک شما می‌تواند با آموزش‌های درست، همانند سایر کودکان در مدرسه و تحصیل فردی موفق باشد. البته بهتر است در مسیر رفع این اختلال، از کودک خود حمایت عاطفی بکنید. چرا که کودک شما بعد از مدتی متوجه اختلال یادگیری در خواندن خود می‌شود.

در چنین شرایطی بدون حمایت کافی از کودکتان، ممکن است اعتماد به نفس او دچار مشکل شود و روحیه او تحت تاثیر قرار بگیرد. در نتیجه شما می‌توانید با روش‌های درست تربیتی، کمک‌کننده فرزند خودتان باشید تا مسیر رفع این مشکل را راحت‌تر طی کند.

علائم اختلال یادگیری خواندن

اختلال یادگیری در خواندن و نوشتن با درجه‌های مختلف در کودکان دیده می‌شود. همچنین ممکن است علائم آن نیز در کودکان با یکدیگر متفاوت باشد. مثلا اگر کودک شما به صورت خفیف این مشکل را دارد، ممکن است فقط مشکل خواندن داشته باشد. اما در موارد شدیدتر علاوه بر خواندن، در سایر مهارت‌ها نیز ممکن است دچار مشکل باشد.

در چنین شرایطی بهتر است از یک متخصص کمک بگیرید تا براساس تشخیص او بتوانید به رفع مشکل کودکتان کمک کنید. اگر کودک شما دچار این اختلال باشد، ممکن است دارای یکی از علائم زیر باشد:

• مشکلات گفتاری هنگام خواندن اشعار کودکانه
• عدم توانایی در تشخیص کلمات هم وزن مانند میز و تیز
• ناتوانی در یادگیری کلمات جدید
• عدم تشخیص درست حروف و عدم توانایی در تلفظ صحیح کلمات
• اختلال در بیان حرف اول کلمات
• اختلال یادگیری در خواندن در دوران مدرسه
• عدم توانایی در استفاده از مهارت‌های گفتاری
• خواندن جملات به صورت کند و بریده بریده
• فراموش کردن خط هنگام خواندن از روی یک متن
• نداشتن علاقه نسبت به خواندن متن
• عدم توانایی برای بخش کردن و صداکشی کلمات
• عدم توجه به علائم نگارشی

• عدم تشخیص درست کلمات با نوشتار متفاوت مانند خواهش یا خاهش
• عدم توانایی در ترکیب کلمات و تلفظ صحیح آن مثلا نمی‌تواند م، ی، ز را با یکدیگر ترکیب کند.
• حذف حرف آخر کلمات هنگام خواندن و یا عدم تلفظ آن
• عدم توانایی در هجی کردن کلمات
• نداشتن عملکرد مناسب هنگام آموزش مهارت‌های تحصیلی
• ناتوانی در شناسایی درست حروف حتی در صورت حفظ بودن آن
• عدم توانایی در تلفظ درست کلمات حتی آشنا با ظاهر آن
• عدم توانایی در تشخیص هفته، روز و سال
• اختلال در مهارت‌های مربوط به نوشتن
• توانایی پایین در یادگیری زبان دیگر
• عملکرد پایین در یادگیری حروف الفبا و عدم تلفظ صحیح آن
• خواندن کلمات به صورت پشت سر هم

  شما می توانید با مراجعه به کلینیک طنین سمعک و مشاوره دکتر معصومه قاسمی اختلالات کودک خود را بررسی کنید و در صورت نیاز درمان کنید.

در مورد دکتر معصومه قاسمی روانشناس کودک و روانشناسی کودک با خواندن مقاله

 “دکتر معصومه قاسمی روانشناس کودک” بیشتر آشنا شوید.

اختلال یادگیری در خواندن کودکان

کودکانی که دارای اختلال یادگیری ناتوانی در خواندن هستند ممکن است در تمام طول زندگی درگیر این مشکل باشند. همچنین ممکن است این مشکل، باعث بروز سایر مشکلات نیز شود. طبق آمارها بین 5 تا 10 درصد از افراد در خواندن و نوشتن دچار مشکل هستند. البته کودکانی که دچار این مشکل هستند، معمولا در خواندن متن و پاسخ دادن به سوالاتی در رابطه با آن متن دچار مشکل هستند.

اما اگر برای کودک همان متن را بخوانید، مشکلی در فهم آن مطلب ندارد. از طرفی دیگر کودکانی که دچار اختلال یادگیری در خواندن هستند، در یادگیری نوشتن، املا، درک مطلب و ریاضی نیز دچار مشکل هستند. همچنین از دیگر علائم این اختلال می‌توان به ناتوانی در تشخیص و یا تولید کلمه‌های هم‌وزن، اشتباه گرفتن حروف با یکدیگر، ناتوانی در یادگیری صدای حروف، هجی کردن، ناتوانی در شناسایی و یافتن حروف الفبا و … اشاره کرد.

از آنجایی که ممکن است اختلال در خواندن، سایر زمینه‌های زندگی فرد را تحت تاثیر قرار دهد؛ بنابراین بهتر است والدین نسبت به درمان و بهبود شرایط کودک خود تلاش کنند. به صورت کلی اختلال یادگیری مربوط به خواندن به صورت زیر دسته‌بندی می‌شود:

• اختلال نوشتن با نام دیس گرافیا
• اختلال ریاضی با نام دیس کلکولیا
• اختلال در مهارت‌های حرکتی یا دیس پراکسیا
• اختلال در درک مفاهیم کلامی

این اختلالات می‌تواند توانمندی کودک شما را برای ایجاد ارتباط بین حروف و اصوات تحت تاثیر قرار دهد. در چنین شرایطی کودک شما قادر نیست کلمات و جملات را به درستی بیان کند؛ بنابراین بهتر است شناخت خود را از این مشکل بیشتر کنید تا با کمک به فرزند خود بتوانید امنیت روانی به او بدهید.

انواع اختلالات خواندن

بسیاری از افراد معتقدند که خواندن و نوشتن مربوط به مهارت‌های اکتسابی است. اما همیشه این موضوع صحت ندارد. اگر کودک شما دچار اختلال یادگیری در خواندن است، این اختلال به دو نوع تقسیم می‌شود.

• اختلال خواندن نوع یک: نوع یک این اختلال مربوط به ضعف عملکردی در رمزگشایی کلمات است. یعنی کودک شما مهارت کافی برای هماهنگ کردن کلمات با آواها را ندارد. چرا که قادر نیست تا آواهای کلمات را به صورت جدا از هم تشخیص دهد.
• اختلال خواندن نوع دو: در صورتی که کودک شما مبتلا به نوع 2 اختلال خواندن باشد، می‌تواند رمزگشایی کلمات را به خوبی انجام دهد. اما قادر نیست که در حین خواندن، مفاهیم کلمات و جملات را به خوبی درک کند. برای این منظور بهتر است تا حرکات چشم و دست کودک شما به خوبی انجام گیرد. به عنوان مثال یکی از وظایف چشم این است که هنگام خواندن، کلمات به مغز انتقال یابد. همچنین چشم با پرش مناسب بر روی کلمات بعدی اشاره داشته باشد.

علل اختلال در یادگیری خواندن

اگر یکی از اعضای خانواده شما قبلا دچار مشکل یادگیری در خواندن باشد، ممکن است کودک شما نیز دچار این مشکل شود. طبق مشاهدات و آمارها، 80 درصد کودکانی که یکی از اعضای نزدیک خانواده آن‌ها دچار این مشکل هستند، ممکن است با این اختلال دست و پنجه نرم کنند؛ بنابراین این مشکل می‌تواند عامل ژنتیکی داشته باشد. در نتیجه رشد برخی از مناطق مغز، تحت تاثیر قرار می‌گیرد و این عامل باعث می‌شود تا اختلالی در یادگیری اتفاق بیفتد.

از نظر روانشناسان، کودکان دارای اختلال یادگیری در خواندن توانایی کافی برای تشخیص فرق بین واج‌ها و ربط دادن آنها به صدای حروف را ندارند. البته توجه به این نکته ضروری است که اختلال در خواندن بحثی جدا از ناتوانی هوش، دایره لغت و … است؛ بنابراین عواملی مانند بهره هوشی در ایجاد این اختلال بی‌تاثیر است.

یکی دیگر از عوامل موثر در این اختلال، سلول‌های عصبی مغز و یا همان تعداد نورون‌های مربوط به زبان است. اگر کودک شما دچار این مشکل باشد، در واقع تعداد نرون‌های مغز او کمتر از بقیه افراد است. به طوری‌ که کالبد شکافی مغز این افراد نشان می‌دهد که عملکرد مناطقی از مغز و پیشانی آنها دچار نقص‌هایی است. در نتیجه نیم‌کره چپی مغز آنها به دلیل عدم عملکرد صحیح مغز، فعالیت کمتری نسبت به نیم‌کره راست دارد.

از دیگر عوامل موثر در اختلال یادگیری در خواندن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• مشکلات روان شناختی و تحولی مانند عملکرد زبانی، تجسم، مهارت‌های شنیداری و …
• عقب افتادگی عمومی
• مشکلات و نقص‌های مربوط به مهارت‌های گفتاری
• وجود مشکلات بینایی و شنیداری
• مشکلات عاطفی و سازگاری
• عدم وجود زیرساخت‌های لازم برای خواندن
• مشکلات موجود در محیط زندگی و مدرسه
• تغییرات ناگهانی در محیط مدرسه
• عدم وجود امکانات کمک آموزشی مناسب برای آموزش درست

درمان اختلال یادگیری خواندن در کودکان

کودکانی که دارای این اختلال هستند، معمولا تمایلی به خواندن ندارند و اغلب اوقات از خواندن اجتناب می‌کنند. چرا که وقتی شروع به خواندن می‌کنند دچار اضطراب، استرس و ناامیدی می‌شوند. در نتیجه بعد از مدتی اعتماد به نفس آن‌ها کمتر می‌شود. اگرچه اختلال خواندن به طور قطعی درمان نمی‌شود، اما کودک شما می‌تواند فرد موفقی در جامعه باشد.

اگر شما بتوانید اختلال خواندن کودک خود را سریع تشخیص دهید، می‌توانید با آموزش و حمایت از او، به درمان اختلال یادگیری در خواندن به کودکتان کمک کنید.  در نتیجه کودک شما پیشرفت بسیار خوبی در مدرسه خواهد داشت.

این در حالی است که برخی از خانواده‌ها به دلیل عدم شناخت کافی نسبت به این اختلال با وارد کردن فشارهای عصبی، انتقاد و سرزنش، عزت نفس کودکان دارای اختلال یادگیری خواندن را پایین می‌آورند. در نتیجه کودک آن‌ها بعد از مدتی دچار افسردگی، اضطراب، پرخاشگری و بد رفتاری می‌شود.

حتما برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد علت اختلالات یادیگری و درمان آن، مقاله

 “درمان اختلال یادگیری در کودکان + راهکار” را بخوانید.

اگر کودک شما دچار این اختلال است، بهتر است ابتدا با یک پزشک متخصص مشورت کنید تا با تشخیص صحیح او، نسبت به درمان اقدام کنید. چرا که گاهی این اختلال ناشی از مشکلات دیگر مانند بینایی، نقص شنوایی، مشکلات اقتصادی، هوش پایین و مشکلات اجتماعی است.

از آنجایی که اختلال در خواندن، یک بیماری نیست؛ بنابراین مصرف دارو نمی‌تواند کمک بسیاری به درمان اختلال یادگیری در خواندن کند. مصرف دارو فقط برای رفع مشکلات همراه این اختلال مانند بیش فعالی، عدم تمرکز، اضطراب و افسردگی  است.

یکی دیگر از روش‌های درمانی این اختلال، به روش اورتون گلینگهام معروف است. در این روش کودک شما با آموزش می‌تواند ارتباط بین صداها و حرف‌ها را به خوبی یاد بگیرد. در این روش کودک شما مهارت‌های مختلفی را گام به گام یاد می‌گیرد. همچنین کودک شما باید بر روی یک مهارت تسلط کافی داشته باشد. سپس بتواند به سراغ مهارت بعدی برود.

راهکار درمانی اختلال در نوشتن برای استفاده والدین در خانه

• نوشتن حروف روی شن: این کار کمک می‌کند تا کودک شما بتواند از حواس بینایی، شنوایی و لامسه خود برای ارتباط بین حروف و صداها استفاده کنید.
• خواندن کتاب داستان یا استفاده از داستان‌های صوتی: اگر کودک شما دارای اختلال خواندن باشد، در سنین پایین‌تر به راحتی درمان می‌شود؛ بنابراین پیشنهاد می‌کنیم که از 6 ماهگی برای کودک خود کتاب بخوانید.
• بازی: بازی با کلمات را با کودک خود اجرا کنید. مثلا کلمه کتاب را به صورت ک-اب بیان کنید و بگذارید کودکان آن را حدس بزند.
• خواندن کتاب شعر: خواندن کتاب‌های شعری که دارای آهنگ و یا قافیه هستند، می‌تواند در درمان این اختلال موثر باشد. سعی کنید که هنگام خواندن، کودک خود را به همراهی با خود تشویق کنید.
• دیدن کتاب خواندن شما: اگر کودک ببیند که شما در حال کتاب خواندن هستید، به خواندن کتاب علاقه‌مند می‌شود؛ بنابراین سعی کنید فضایی از خانه خود را به کتاب خواندن اختصاص دهید.
• از علاقه کودک در کتاب خواندن استفاده کنید: در رابطه با موضوع مورد علاقه کودکتان کتاب بخوانید. مثلا اگر به موضوعات ورزشی علاقه دارد، کتاب‌های ورزشی بخوانید.

مشکلات اختلال خواندن

اما همانطور که در مطالب بالا اشاره کردیم اختلال در خواندن می‌تواند مشکلات زیادی را برای کودکان ایجاد کند. برای حفظ سلامتی کودک، بهتر است که این مشکلات را هرچه سریعتر شناسایی کنیم و به درمان آنها بپردازیم. در ادامه به برخی از مشکلاتی که ممکن است در ادامه اختلال خواندن برای کودک شما بوجود خواهد آمد، اشاره می‌کنیم. مشکلاتی از قبیل:

• نقص تکاملی در بخش‌های مربوط به چشم
• ناتوانی یا ضعف در کنترل نیم کره‌های مغز
• درک نادرست از جابجایی حروف و کلمات
• اختلال در رشد عادی
• ایجاد مشکلات عصبی
• از دست رفتن تمرکز

ما در این مقاله در رابطه با اختلال یادگیری در خواندن و نحوه‌ی درمان آن صحبت کردیم. اگر کودک شما نیز دچار این اختلال است، ممکن است دچار ناامیدی، سطح پایین اعتماد به نفس و سایر مشکلات باشد. در چنین شرایطی بهتر است با درک متقابل کودک خود، نسبت به درمان او اقدام کنید، شما می توانید از راه های درمان در خانه استفاده کنید همچنین می توانید از مشاوره های متخصصین برتر مجموعه طنین سمعک استفاده کنید تا مشکلات کودک خود را حل کنید.