راه های پیشگیری از اختلالات یادگیری

اختلالات یادگیری عبارت‌اند از ناتوانی در کسب دانش و یادگیری آن یا به طور کلی استفاده از دانش یا اطلاعات خاص که به دلیل کمبود توجه، حافظه یا استدلال اتفاق می‌افتد و بر نتایج و نمرات در مدرسه تأثیر می‌گذارد.کودکان مبتلا به اختلالات یادگیری ممکن است برای یادگیری نام رنگ‌ها یا حروف، شمارش، خواندن یا نوشتن مشکل داشته باشند. در این مواقع کودکان تحت یک سری تست‌های علمی و هوشی توسط متخصصان یادگیری قرار می‌گیرند و سپس پزشکان می‌توانند با تست‌های انجام شده تشخیص خود را اعمال کنند. درمان و پیشگیری از اختلالات یادگیری شامل یک برنامه یادگیری متناسب با توانایی‌های کودک است.

انواع اختلالات یادگیری

اختلالات یادگیری با نقص هوشی (که قبلاً عقب ماندگی ذهنی نامیده می‌شد) متفاوت هستند و در کودکان با عملکرد عقلانی طبیعی و حتی برتر نیز رخ می‌دهند. اختلالات یادگیری فقط بر عملکردهای خاصی تأثیر می‌گذارد، در حالی که در یک کودک با نقص هوشی، مشکلات متعددی در رابطه با عملکردهای شناختی وجود دارد.

سه شکل رایج اختلالات یادگیری عبارتند از:

• اختلالات خواندن
• اختلالات بیان نوشتاری
• اختلالات ریاضی

بنابراین کودک مبتلا ممکن است در درک و یادگیری ریاضیات مشکلات قابل توجهی از خود نشان دهد، اما در خواندن یا نوشتن مشکل نداشته باشد و بنابراین در سایر دروس نتایج خوبی کسب کند. نارساخوانی شناخته شده ترین نوع اختلالات یادگیری است. اختلالات یادگیری شامل مشکلات ناشی از اختلال بینایی، شنوایی، هماهنگی یا اختلالات عاطفی نمی‌شود، البته این مشکلات می‌تواند در کودکان دارای ناتوانی‌های یادگیری نیز رخ دهد.

کودکان می‌توانند با اختلالات یادگیری به دنیا بیایند و یا هنگام رشد و بزرگ شدن دچار آن شوند. علل اختلالات یادگیری به طور واضح شناخته شده نیست. اختلالات یادگیری به ناهنجاری در فرآیندهای یادگیری پایه، ناهنجاری در درک یا استفاده از زبان نوشتاری یا گفتاری و ناهنجاری در استدلال ریاضی و فضایی مربوط می شوند.

علل احتمالی اختلالات یادگیری زمان تولد عبارتند از: بیماری مادر یا مصرف داروی سمی توسط مادر در دوران بارداری، عوارض دوران بارداری یا زایمان (مثلاً پره اکلامپسی یا زایمان طولانی) و مشکلات نوزاد در هنگام زایمان (به عنوان مثال، نارس بودن، وزن کم هنگام تولد) و زردی شدید یا پس از تولد.

علل احتمالی وقوع اختلالات یادگیری پس از تولد عبارتند از: قرار گرفتن در معرض سموم محیطی مانند سرب، عفونت‌های سیستم عصبی مرکزی، سرطان‌ها و درمان‌های آن، سوءتغذیه، انزوای شدید اجتماعی یا محرومیت یا سوء استفاده عاطفی. رویدادهای آسیب زا که در دوران کودکی رخ می‌دهد، مانند سوء استفاده و بدرفتاری نیز می‌تواند به ایجاد ناتوانی‌های یادگیری کمک کند.

بسیاری از کودکان، به ویژه آنهایی که مشکلات رفتاری دارند، در مدرسه عملکرد ضعیفی دارند و به دلیل اختلالات یادگیری به روانشناس مدرسه ارجاع داده می‌شوند. با این حال، کودکان مبتلا به انواع خاصی از اختلالات یادگیری، نقص خود را به خوبی پنهان می‌کنند و تنها در مراحل پایانی قابل شناسایی و درمان هستند.

اختلالات یادگیری و مشکلات مدرسه

طبق گزارش INSERM چیزی بین 15 تا 20 درصد از کودکان در طول تحصیل خود با مشکلات یادگیری مواجه می‌شوند. اما این مشکلات به خودی خود اختلال یادگیری محسوب نمی‌شوند. برخی از کودکان به این دلیل که مثلاً محیط خانوادگی آنها به هم ریخته است، در یادگیری مشکل پیدا می‌کنند. این مشکلات همچنین می‌تواند ناشی از کم کاری آن‌ها باشد. بنابراین برخی از مشکلات یادگیری با رویکرد آموزشی بهتر قابل حل هستند.

بنابراین ناتوانی یادگیری به خودی خود یک بیماری نیست و مطالعات ژن‌های مستعد و اختلالات عصبی این موضوع را نشان داده اند. به عبارت دیگر، کودکانی که تحت تاثیر یک اختلال ثابت شده از این نوع قرار دارند، نه تنبل هستند و نه دچار ناتوانی ذهنی هستند، بلکه مغز آنها اطلاعات نادرستی را به آنها منتقل می‌کند.

عواقب اختلالات یادگیری چیست؟

اختلالات یادگیری رشد و دسترسی کودکان به آموزش اولیه را کند می‌کند. با این حال، دوباره تکرار می‌کنیم که میزان هوش هیچ ربطی به اختلالات یادگیری ندارد. کودکانی که تحت تأثیر اختلالات یادگیری قرار می‌گیرند، می‌توانند در زمینه‌های دیگر بسیار با استعداد باشند. اما نمرات آنها بر رشد و رفاه عمومی آنها تأثیر زیادی دارد و بسیار ناعادلانه است زیرا آنها مسئول مشکلات خود نیستند. همچنین کودکان دچار اختلالات یادگیری ممکن است قربانی مسخره کردن همسالان خود شوند و یا حتی مورد مواخذه معلمان خود قرار گیرند که این موضوع فقط بر مشکلات آنها می‌افزاید.

چرا فرزندم ناتوانی یا اختلال یادگیری دارد؟

بر خلاف مشکلات یادگیری مربوط به محیط نامطلوب خانوادگی، یا عدم تشویق، اختلالات یادگیری خاص دلیل مستقیمی در زندگی روزمره ندارند. بنابراین، کودکی که از حمایت خوبی برخوردار است و والدینش در انجام تکالیف به او کمک می‌کنند و می‌تواند در آرامش کار کند، نیز ممکن است به اختلالات یادگیری مبتلا شود. همانطور که در بالا توضیح داده شد، تحقیقات قبلاً نشان داده است که اختلالات عصبی و ژن‌های مستعد از عوامل ابتلا به این اختلالات هستند.

راهنمای عملی پیشگیری از اختلال یادگیری برای معلمان و والدین

ناتوانی‌های یادگیری اختلالات پیچیده‌ای هستند که به اشکال مختلف ظاهر می‌شوند. همان طور که گفتیم شناخته شده‌ترین آنها نارساخوانی، دیسورتووگرافی، دیسکالکولیا، دیسفازیا، دیسپراکسی هستند. مسلم است که دانش آموزان مبتلا به اختلالات یادگیری لحظات سختی را در طول آموزش ابتدایی و به ویژه هنگام ورود به دبستان تجربه می‌کنند. همه این اختلالات به راحتی قابل تشخیص نیستند.

این اختلالات پنهان و تقریبا نامرئی هستند. همچنین کودکانی که از اختلالات یادگیری رنج می‌برند، مشکلات حسی نیز دارند، یعنی در استفاده از اطلاعاتی که از طریق حواس (بینایی و شنوایی) برای پیشرفت در یادگیری به آنها می‌رسد، مشکل زیادی دارند.

تفاوت بین اختلالات یادگیری و مشکلات یادگیری چیست؟

نشانه‌های اختلالات یادگیری

1. منشا عصبی دارند: کودک مبتلا به ناتوانی یادگیری ممکن است هوش کاملاً طبیعی داشته باشد. در واقع، این توانایی‌های فکری کودک نیست که مشکل ایجاد می کند، بلکه نقص عصبی است که بر مناطق خاصی از مغز تأثیر می‌گذارد. به عبارت دیگر، آنها به هوش یا عوامل عاطفی اجتماعی مرتبط نیستند. همچنین، نه والدین و نه معلمان مسئول این اختلالات یادگیری خاص نیستند.
2. آنها پایدار و دائمی هستند: با توجه به منشا عصبی آن، اختلالات یادگیری دائمی هستند، یعنی تا آخر عمر باقی می‌مانند. آنها همچنین با وجود مداخله مناسب، پایدار هستند. به عبارت دیگر، فرد دارای اختلال یادگیری ممکن است از توانبخشی و درمان بهره مند شود، اما باز هم اختلال در مواجهه با یادگیری جدید باقی می‌ماند. این موضوع باعث ایجاد یک مانع دائمی می‌شود که یادگیری را مختل می‌کند.
3. آنها در اوایل یادگیری ظاهر می‌شوند: اختلالات یادگیری اولیه به یادگیری حرکات و زبان مربوط می‌شود که نقاط عطف مهم رشد هستند و با بلوغ مغز ظاهر می‌شوند. بنابراین می‌توانیم نشانه‌های اختلالات یادگیری را از دوران کودکی ببینیم.

علائم و نشانه‌های مشکلات یادگیری

مشکلات یادگیری می‌تواند موقتی باشد و به هوش کودک ارتباطی نداشته باشد. مشکلات یادگیری با تأخیر، عدم وقت شناسی در یادگیری دیده می‌شوند. به عبارت دیگر، مشکلات یادگیری موانعی برای یادگیری هستند که موقتی هستند و اغلب به عوامل مختلفی مرتبط هستند مانند:

1. شرایط سخت اجتماعی عاطفی، سوگ یا اضطراب
2. فقدان انگیزه و علاقه‌
3. یک موقعیت اجتماعی-اقتصادی یا خانوادگی که بر در دسترس بودن برای یادگیری تأثیر می‌گذارد
4. روش‌های کار یا استراتژی‌های مطالعه که موثر نیستند
5. تغییرات مکرر مدرسه که مستلزم سازگاری‌های زیادی است.

علائم اختلالات یادگیری

قبل از نگرانی یا حتی شروع درمان اختلالات یادگیری باید مطمئن شوید که یک تشخیص واقعی دریافت کرده‌اید. ضروری است که کودک به روش صحیح و توسط متخصص مناسب ارزیابی شود. ارزیابی به تعیین نقاط قوت و ضعف کودک کمک می‌کند و اینکه آیا نقاط ضعف مورد بحث به اندازه کافی شدید، به اندازه کافی متعدد و مشکل ساز هستند یا خیر. در صورت لزوم، تشخیص دریافت شده این امکان را فراهم می‌کند که وضعیت نه تنها برای کودک، بلکه برای والدین او و اطرافیان وی نیز روشن شود.

اختلالات یادگیری را می‌توان توسط گفتاردرمانگر، روانشناس یا معلم اصلاحی که با استفاده از آزمون‌های استانداردی زمان خواندن یک متن معین و همچنین تعداد و نوع خطاها را ارزیابی می‌کند، تشخیص داد.

برای مطالعه بیشتر در مورد علائم اختلالات یادگیری مقاله “علائم اختلال یادگیری در کودکان چیست؟” را حتما بخوانید.

چگونه به دانش آموزان دارای اختلالات یادگیری آموزش دهیم؟

برای مدیریت کلاس

• یک جو عاطفی گرم و حمایت کننده را حفظ کنید
• یک کلاس سازماندهی شده با برنامه‌های قابل پیش بینی داشته باشید
• میزان صدا و تن صدا را تغییر دهید
• از کلاس بخواهید برای برنامه ریزی روز یا درس کمک کند تا انتظارات واضح باشد و دانش آموزان بتوانند مهارت‌های برنامه ریزی را توسعه دهند
• با تعریف و تمجید صادقانه و دقیق دانش آموزان را تشویق کنید

• دانش‌آموزان را از دستورالعمل‌ها و انتظارات خاص از رفتارشان آگاه کنید و مرزهای قابل قبولی را به شیوه‌ای محکم و ثابت تعیین کنید
• پس از موقعیت‌های دشوار یک بازگشت سیستماتیک داشته باشید. برای جلوگیری از هر گونه تشدید کلامی، دانش آموز را وادار کنید تا آنچه را که می‌خواهد بگوید بنویسد تا به او آموزش دهید تا به خود فرصتی برای تفکر بدهد و ترس او از فراموش کردن آنچه می‌خواهد توضیح دهد را کاهش دهید.
• ارزش دادن به رفتارهای مثبت بیش از سرکوب شدید هر طغیان
• از ابزارهای عملی موجود برای کاهش سر و صدا در کلاس استفاده کنید.

برای آمادگی تدریس

• هدف درس را بیان کنید
• برای تدریس از اجزای مختلف نوشتاری و بصری کمک بگیرید
• از سبک یادگیری دانش آموزان آگاه باشید
• مراحل اصلی تکلیف یا درس و ترتیب آنها را بر روی یک راهنمای تصویری مشخص کنید.
• از نظر انتظارات و اقدامات دقیق، مختصر و منظم باشید
• دستورالعملها را به دانش آموز بدهید و از او بخواهید دستورالعمل‌ها و روش‌ها را با صدای بلند تکرار کند.
• از اهمیت نمایش برای درک دستورالعمل‌ها آگاه باشید.

راه حل ناتوانی یادگیری چیست؟

علاوه بر نظارت پزشکی، سایر روش‌ها و فناوری‌ها می‌توانند به محدود کردن اختلالات یادگیری و پیامدهای آن کمک کنند. برای مثال، عینک‌های با فناوری جدید معجزه می‌کنند و به نارساخوانان اجازه می‌دهند درست بخوانند. اما برای حل اختلالات یادگیری با روش ساده‌تر مهم است که با دانش آموز در کلاس درس به نحوی رفتار شود که احساس ناراحتی نکند. به عنوان مثال، در مورد نارساخوانی:

• از او بخواهید که با صدای بلند نخواند
• کلمات مهم را به صورت پررنگ بنویسید
• به غیر از کلمات کمک بصری نیز ارائه دهید
• متن را برای خواندن قبل از شروع دوره به دانش آموز بدهید تا به او کمک کنید تا با آن آشنا شود.

سخن آخر

قانون آموزش و پرورش در حال حاضر معلمان را ملزم به ایجاد تمهیدات ویژه برای کودکان مبتلا به اختلالات یادگیری کرده است. به عنوان والدین یا عزیزان یک کودک دارای اختلال یادگیری، لازم نیست در مورد چیزی احساس گناه کنید. نکته مهم این است که به او در پیشرفت و درمان اختلال یادگیری کمک کنیم و به او اجازه دهیم با ابزار مناسب در تحصیلاتش پیشرفت کند. برای درمان اختلال یادگیری در کودکان و مشاوره با متخصصان ما همین الان با ما تماس بگیرید.