فونوفوبیا یا ترس از صداهای بلند چه درمانی دارد؟

فونوفوبیا، که با نام‌های لیگیروفوبیا و سونوفوبیا نیز شناخته می‌شود، ترس یا اضطراب شدید از صداهای بلند است که می‌تواند به عنوان یک هراس خاص طبقه‌بندی شود. این اختلال، که گاهی اوقات به اشتباه با پرشنوایی یا حساسیت زیاد به صداهای بلند اشتباه گرفته می‌شود، می‌تواند با علائمی چون تپش قلب، تنگی نفس، و اضطراب همراه باشد. این ترس نادر و بیشتر در افرادی دیده می‌شود که به دلیل ماهیت شغلی‌شان با صداهای بلند سروکار دارند. درمان‌های موجود برای فونوفوبیا شامل روان‌درمانی، به‌ویژه درمان شناختی رفتاری (CBT) و مواجهه درمانی است که به فرد کمک می‌کند تا به تدریج با صداهای بلند کنار بیاید. نکته ای که شاید کمتر کسی بداند این است که، فونوفوبیا می تواند به عنوان قسمتی از تشخیص میگرن در نظر گرفته شود.

ترس از صداهای بلند

فونوفوبیا به ترس از صداهای بلند گفته می‌شود. با نام‌های سونوفوبیا، لیگیروفوبیا نیز شناخته می‌شود. این بیماری برخلاف تصور عموم به دلیل کم‌شنوایی و یا اختلالات شنوایی نیست. بلکه یک نوع ترس شدید و غیرمنطقی از صداهای بلند است. در واقع فرد بیمار ممکن است نسبت به صداهای بلند غیر منتظره واکنش بسیار بدی از خود نشان دهد و همین موضوع باعث پریشانی او شود.

اگر شما و یا یکی از اعضای خانواده دچار چنین بیماری هستید، جای هیچ نگرانی وجود ندارد. این نوع فوبیا همانند سایر فوبیاها قابل درمان است.

اگر برای شما نیز این سوال پیش آمده است که فونوفوبیا چیست؟ و آیا هر ترسی از صدا، فونوفوبیا است؟ باید بگوییم که صداهای بلند برای هیچ‌کسی خوشایند نیست. به‌عنوان‌مثال، کمتر کسی را می‌توان پیدا کرد که از صداهای آزاردهنده مانند صدای دزدگیر ماشین، آژیر گوش خراش آمبولانس و… لذت ببرد.

 از طرفی دیگر ممکن است برخی صدای ترقه بازی باعث آزار و اذیت آنها نشود. به این دلیل که این صدا همراه با تجربیات لذت‌بخشی است. همین موضوع باعث شده است تا بیشتر افراد ارتباط خوبی با آن برقرار کنند. اما این صدا برای کسی که دچار بیماری فونوفوبیا است و ترس از صداهای بلند دارد، ممکن است به راحتی قابل هضم نباشد؛ بنابراین با شنیدن این صداها واکنش‌های شدیدی از خود نشان می‌دهد.

در واقع افراد مبتلا به فونوفوبیا زمانی که صدای بلندی را به صورت غیرمنتظره می‌شنوند، استرس و اضطراب عمیقی خواهند داشت و واکنش‌های شدیدی را نسبت به آن نشان می‌دهند.

علائم فونوفوبیا

افرادی که از صداهای بلند احساس ترس دارند، هیچ لذتی از فعالیت‌های روزانه و زندگی خود نمی‌برند. درصورتی‌که دچار این نوع بیماری هستید، ممکن است برخی از علائم زیر را هنگام و یا بعد از یک صدای بلند پیش‌بینی نشده تجربه کنید. از جمله آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• حالت تهوع
• ترس
• اضطراب
• عرق ریختن
• درد قفسه سینه
• تنگی نفس
• سبکی سر
• گیجی
• غش کردن
• تپش قلب یا افزایش ضربان قلب

تفاوت فونوفوبیا با بیماری‌های شنوایی

برخی فونوفوبیا و یا ترس از صداهای بلند را با دیگر بیماری‌های شنوایی مانند بیش شنوایی و صدا بیزاری اشتباه می‌گیرند. اما این بیماری‌ها با فونوفوبیا بسیار متفاوت است. این بیماری‌ها عبارتند از:

• بیش شنوایی: بیش شنوایی هیچ ارتباطی به فوبیا ندارد. بلکه این بیماری یک نوع اختلال شنوایی است و در آن فرد بیمار صداها را بلندتر از واقعیت احساس می‌کند. آسیب‌های مغزی، اختلال استرس پس از سانحه، بیماری لایم و… از جمله دلایل ابتلا به این نوع بیماری است.
• صدا بیزاری: ممکن است برای شما نیز پیش آمده باشد که نسبت به برخی از صداها احساس وحشت و یا نفرت داشته باشید. مثلا ممکن است از صدای خروپوف همسر خود و یا چکیدن شیر آب احساس بدی به شما دست بدهد. این صداها معمولا بلند نیستند، اما ممکن است شما واکنش خاصی نسبت به آن داشته باشید؛ بنابراین این بیماری برخلاف فونوفوبیا، یک فوبیا نیست.

آیا کودکان دچار بیماری فونوفوبیا می‌شوند؟

ترس از صداهای بلند در کودکان و ترس نوزاد از صداهای بلند همانند بزرگسالان است. درصورتی‌که کودک شما دچار بیماری ترس از صداهای بلند است و با هر صدای بلندی واکنش بسیار بدی از خود نشان می‌دهد، پیشنهاد می‌کنیم که حتما از یک شنوایی شناس کمک بگیرد. این متخصص به‌راحتی می‌تواند این نوع بیماری را در کودک شما تشخیص دهد. در نتیجه می‌توانید خیلی سریع نسبت به درمان آن اقدام کنید.

البته گاهی ممکن است این بیماری با دیگر بیماری‌های شنوایی مانند بیش‌شنوایی نیز اشتباه گرفته شود. به‌ این‌ دلیل‌ که علائم هر دو بیماری در کودکان بسیار شبیه به یکدیگر است. به‌عنوان‌مثال ممکن است کودک شما نسبت به صدایی که از نظر شما بلند نیست، واکنش بسیار بدی از خود نشان دهد، یا بترسد و یا گوش‌های خود را بپوشاند. به‌عنوان‌مثال ممکن است کودک شما از صدای سورپرایز ناگهانی برای تولد دچار ترس و یا گریه شدید شود.

بااین‌حال اگر علائم بیماری در کودک شما بیشتر از 6 ماه طول کشید، بهتر است به فکر درمان با کمک متخصصان و روان‌شناسان باشید.

ارتباط بیماری فونوفوبیا با اوتیسم

افراد مبتلا به اوتیسم نیز ممکن است نسبت به صداهای بلند واکنش از خود نشان دهند؛ بنابراین اغلب این افراد از صداهای بلند می‌ترسند. اضطراب بیش از حد و حساسیت حسی از جمله دلایلی است که باعث می‌شود تا فرد مبتلا به اوتیسم با برخی صداهای پیش‌بینی شده بلند، ترس را تجربه کنند.

از طرفی دیگر افراد مبتلا به اوتیسم ممکن است حساسیت بالایی نسبت به صدا داشته باشند. در نتیجه این موضوع باعث می‌شود تا صداها را بلندتر از واقعیت بشنوند و ترس از صداهای بلند در آنها بیشتر باشد. به‌عنوان‌مثال تحقیقات در این زمینه نشان می‌دهد که اگر کودک شما مبتلا به اوتیسم باشد، ممکن است صدای قطره‌های باران را مانند صدای گلوله بشنود. علاوه‌براین، هر نوع فوبیایی نیز در این نوع افراد بسیار شایع است.

علل این فوبیا چیست؟

بیماری فونوفوبیا همانند سایر فوبیاها علت مشخصی ندارد. همچنین ممکن است هر کسی در هر سنی دچار این بیماری روانی شود. البته برخی از محققان معتقدند که عوامل ژنتیکی در بروز این بیماری بی‌تاثیر نیست. به‌عنوان‌مثال، افرادی که سابقه اختلالات اضطرابی در خانواده خود دارند، بیشتر از سایرین در معرض این بیماری هستند.

همچنین فونوفوبیا ممکن است در اثر عوامل خارجی نیز ایجاد شود. مثلا ممکن است در کودکی سابقه یک آسیب طولانی داشته باشید و یا خاطرات یک حادثه آسیب‌زا همچنان در ذهن شما باقی مانده باشد. علاوه‌براین، ترس از صداهای بلند ممکن است شامل یکی از علائم بیماری از جمله سردردهای میگرنی، آسیب‌های ضربه‌ای مغزی و سندرم کلاین لوین باشد. بااین‌حال هنوز علت مشخصی برای فونوفوبیا وجود ندارد.

راه‌های تشخیص فونوفوبیا

در برخی از افراد ترسیدن از صداهای بلند باعث ایجاد اختلال در شغل و یا آینده آنها شده است. در چنین شرایطی پزشک متخصص می‌تواند کمک بسیار خوبی به شما کند. برای این منظور ابتدا پزشک سوالاتی را در زمینه علائم و عوامل تحریک‌کننده این نوع بیماری می‌پرسد تا بتواند بیماری شما را تشخیص دهد. همچنین ممکن است در رابطه با مواردی مانند سابقه پزشکی، روانشناختی و مسائل اجتماعی بپرسد.

برای تشخیص این مسئله که مشکل شما فونوفوبیا است و یا یک نوع فوبیای خاصی دارید، پزشک با کمک راهنمای تشخیصی و آماری، اختلالات روانی به این موضوع پی خواهد برد. برای درمان فونوفوبیا می‌توانید از برخی سازمان‌ها و انجمن‌های روانشناسی و روانپزشکی از جمله انجمن اضطراب و افسردگی، انجمن درمان‌های رفتاری و شناختی و انجمن روانپزشکی و روانشناسی کمک بگیرید.

درمان بیماری فونوفوبیا به چه صورت است؟

اگر دچار بیماری ترس از صداهای بلند هستید، جای هیچ نگرانی وجود ندارد. به این دلیل که این نوع بیماری قابل درمان است و با روش‌های گفته شده در زیر می‌توانید مشکل خودتان را رفع کنید. از جمله این درمان‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• مواجهه درمانی و یا حساسیت زدایی سیستماتیک: این نوع درمان درواقع به نوعی روان درمانی و یا همان صحبت درمانی است. در این روش پزشک سعی می‌کند با مواجه شما با منبع ترس بتواند بیماری را درمان کند. این درمان ممکن است گاهی به صورت گروهی نیز انجام شود. این نوع درمان، یک روش مناسب برای درمان انواع فوبیاها است.

• استفاده از تکنیک آرام‌سازی: برخی فعالیت‌ها مانند مدیتیشن به شما کمک می‌کند تا بیماری شما از بین برود. این نوع روش زمانی که با روش‌های درمانی دیگر ترکیب شود، تاثیر بسیار زیادی دارد.
• درمان شناختی رفتاری: در این روش پزشک از تکنیک مواجهه درمانی همراه با سایر تکنیک‌ها استفاده می‌کند تا بتوانید برخی رفتارهای منفی خود را تغییر دهید. این نوع روش درمانی، یک روش بسیار موثر برای درمان انواع فوبیاها است و به درمان ترس از صداهای بلند کمک بسیار زیادی می‌کند.

کمک گرفتن از یک متخصص بهداشت روان به شما کمک می‌کند تا ترس از صداهای بلند خود را درمان کنید. گاهی اوقات پزشک نیز تشخیص می‌دهد تا روان‌درمانی شما همراه با تجویز دارو باشد. از جمله این داروها می‌توان به داروهای ضد اضطراب و مسدودکننده بتا اشاره کرد؛ که حملات عصبی در شما کاهش می‌دهد.

سخن نهایی

ما در این مقاله در رابطه با ترس نسبت به صداهای بلند و یا همان فونوفوبیا صحبت کردیم. این بیماری همانند سایر فوبیاها قابل درمان است و ممکن است در هر سنی اتفاق بیفتد. اما توجه به این نکته ضروری است که کنار آمدن با ترس‌ها ممکن است کمی زمان‌بر باشد. اما شما می‌توانید با کمک گرفتن از متخصصین این حوزه مشکل خود را به راحتی درمان کنید. همچنین برخی اوقات ممکن است تنها با مصرف چند دارو و کاهش اضطراب شما، مشکل فونوفوبیا به راحتی درمان شود.