اختلال استرس پس از سانحه
اختلال استرس پس از سانحه چیست؟ اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) نوعی اختلالات روانپزشکی است که ممکن است در افرادی رخ دهد که یک واقعه آسیب زا یا حادثه جدی مانند اقدام تروریستی، جنگ، تجاوز جنسی، تهدید به مرگ، خشونت جنسی یا مصدومیت شدید، را تجربه کرده یا شاهد آن بوده اند.
PTSD می تواند در همه افراد، از هر قومیت، ملیت یا فرهنگ و با هر سنی رخ دهد.
میزان شیوع این اختلال در زنان نسبت به مردان دو برابر است.
افراد مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه دارای افکار و احساسات شدید و ناراحت کننده مربوط به تجربه خود هستند و این افکارتا مدتها پس از پایان واقعه آسیب زا ادامه دارد. آنها ممکن است این رویداد را به صورت فلش بک به حادثه، احساس غم، ترس، خشم و یا کابوس همواره با خود داشته باشند.
این افراد گاهی از شرایط یا افرادی که این موارد را به آنها یادآوری می کنند اجتناب کنند و نیز ممکن است واکنش‌های منفی شدیدی نسبت به برخی محرک‌ها مثل یک صدای بلند یا حتی لمس تصادفی بدنشان داشته باشند.
ابتلا به استرس پس از سانحه مستلزم قرار گرفتن در معرض یک واقعه آسیب زا است، اما گاهی این در معرض قرار گرفتن می‌تواند غیر مستقیم باشد. به عنوان مثال مرگ خشونت آمیز یک خانواده نزدیک یا یک دوست صمیمی.
همچنین ممکن است تکرار مشاهده وقایع آسیب‌زا فرد را مبتلا به این اختلال کند. به طور مثال قرار گرفتن افسران پلیس در معرض جزئیات وحشتناک آسیب روحی کودک آزاری ها که در طول خدمت خود شاهد آن هستند.
علائم و تشخیص اختلال استرس پس از سانحه
علائم اختلال استرس پس از سانحه به چهار دسته تقسیم می شوند و ممکن است در افراد مختلف با شدت های متفاوت ظاهر شوند.
هجوم افکار سرزده
مانند خاطرات تکراری و غیرارادی ناراحت کننده،
یا فلش بک به یک واقعه آسیب زا.
فلش بک ها گاهی آنقدر زنده‌اند که فرد احساس می کند که تجربه آسیب زا را دوباره زندگی می کند یا قبل از تجربه آن را می بیند.
اجتناب
اجتناب از یادآوری واقعه آسیب زا ممکن است شامل اجتناب از افراد، مکان ها، فعالیت ها، اشیاء و موقعیت‌هایی باشد که ممکن است باعث یادآوری و ناراحتی شوند.
افراد مبتلا ممکن است سعی کنند از به خاطر آوردن یا فکر کردن در مورد افکار آسیب زا جلوگیری کنند و یا حتی در برابر تعریف‌کردن رویدادی که برایشان اتفاق افتاده یا بیان احساس خود در مورد حادثه آسیب زا مقاومت کنند.
تغییرات در شناخت و خلق و خوی
عدم توانایی در یادآوری جنبه های مهم حادثه تلخ ، باورهای تحریف شده درباره خود یا دیگران از علائم دیگر این اختلال است. به عنوان مثال “من بد هستم” یا ” هیچکس قابل اعتماد نیست”. افکار تحریف شده در مورد علت یا عواقب منجر به واقعه، سرزنش خود یا دیگران، ترس، وحشت، عصبانیت، گناه یا شرم مداوم، علاقه کمتر به فعالیتهایی که قبلاً لذت بخش بوده‌اند، احساس جدا شدن یا از هم گسیختگی از دیگران، عدم توانایی تجربه احساسات مثبت که در نهایت این افکار موجب عدم اعتماد به نفس فرد و عدم رضایت از شرایط موجود می‌شود.
تغییرات در برانگیختگی و واکنش پذیری
علائم برانگیختگی و واکنش پذیری ممکن است به صورت تحریک پذیر بودن و انفجارهای عصبانیت، رفتارهای بی پروا یا خود تخریبی بروز کند. به طور مثال در یک فرد مشکوک که بیش از حد مراقب محیط اطراف خود باشد برانگیختگی و واکنش پذیری ایجاد می‌شود.
بنابراین به راحتی مبهوت شده یا در تمرکز بر روی رفتار خود به مشکل بر می‌خورد و حتی برای خوابیدن نیز مشکل دارد.
بسیاری از افرادی که در معرض یک واقعه آسیب زا قرار می‌گیرند، علائمی شبیه به این حالت را تجربه می کنند. برای اینکه فردی مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه PTSD تشخیص داده شود باید در روزهای پس از واقعه علائمی که در بالا به آنها اشاره کردیم بروز پیدا کند و بیش از یک ماه طول بکشد و قابل توجه باشد.
در بسیاری از افراد پریشانی یا مشکلات موجود در عملکرد روزانه فرد، به مرور افزایش می یابد. معمولا علائم در سه ماه اول پس از سانحه ظاهر می‌شود، اما گاهی نیز علائم ناشی از تروما یا صدمات جسمی ممکن است با تاخیر ظاهر شده و ماهها و گاه سالها ادامه یابد.
اختلال استرس پس از سانحه معمولا با اختلالاتی نظیر افسردگی، مصرف مواد، مشکلات حافظه و برخی مشکلات جسمی همبودی دارد.
درمان
خوبست بدانید همه افرادی که در معرض یک حادثه آسیب‌زا قرار می‌گیرند و یا همه افرادی که مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه می‌شوند به درمانهای روانپزشکی نیاز ندارند. در بسیاری از افراد علائم اختلال استرس پس از سانحه به مرور زمان کاهش می‌یابند و یا از بین می‌روند. گروهی از افراد نیز با کمک سیستم‌های حمایتی مثل خانواده، دوستان و… بهبود می‌یابند. اما گروهی از مبتلایان به اختلال استرس پس از سانحه نیز یه درمانهای روانپزشکی و کمک افراد حرفه‌ای نیاز دارند.
درمانهای رایج در اختلال استرس پس از سانحه
درمانهای شناختی، یادآوری مکرر حادثه با جزئیات در شرایط کنترل شده، استفاده از روش های کنترل و کاهش استرس، گروه‌درمانی و دارودرمانی می‌باشد. گاهی دارودرمانی به فرد کمک می‌کند تا بتواند استفاده بهینه از جلسات روان‌درمانی داشته باشد.
منبع: سایت انجمن روانپزشکی آمریکا،2020
دکتر معصومه قاسمی
دکترای تخصصی روانشناسی کودک از دانشگاه تهران
آسیب شناس گفتار و زبان
مدرس دانشگاه تهران
مطالب مفید : سمعک نامرئی
