گوش میانی چیست؟ | بیماری های شایع گوش میانی
گوش میانی بخشی از سیستم شنوایی انسان است که نقش مهمی در انتقال امواج صوتی به گوش داخلی ایفا می‌کند. این بخش که شامل استخوانچه‌های کوچک و پرده گوش است، با تقویت ارتعاشات صوتی، صداها را برای پردازش به گوش داخلی ارسال می‌کند. گوش میانی می‌تواند به بیماری‌هایی مانند عفونت‌های مزمن (اوتیت میانی)، تجمع مایعات و حتی پارگی پرده گوش مبتلا شود. این مشکلات می‌توانند به کم شنوایی موقت یا دائمی منجر شوند.
طبق آمار سازمان جهانی بهداشت (WHO)، عفونت‌های گوش میانی یکی از دلایل اصلی کم شنوایی در کودکان است و سالانه بیش از 700 میلیون نفر در سراسر جهان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. مراقبت از سلامت گوش و مراجعه به پزشک در صورت بروز علائم، اهمیت بسیاری دارد.
فهرست عناوین
گوش میانی چیست؟
گوش میانی بخشی از گوش است که بین گوش خارجی و گوش داخلی قرار دارد و نقش مهمی در شنوایی ایفا می‌کند. این بخش شامل پرده گوش، استخوانچه‌های شنوایی (چکشی، سندانی و رکابی) و حفره‌ای پر از هوا به نام حفره تمپان است. گوش میانی وظیفه انتقال امواج صوتی از پرده گوش به گوش داخلی را بر عهده دارد، جایی که این امواج توسط استخوانچه‌ها تقویت شده و به مایعات گوش داخلی منتقل می‌شوند. همچنین، گوش میانی از طریق شیپور استاش به حلق متصل است که به تنظیم فشار هوا در این ناحیه کمک می‌کند.
بیماری‌ها و عفونت‌های گوش میانی
ارتباط مداوم گوش میانی با سایر بخش ها، احتمال بروز بیماری ها و عفونت های گوش میانی را افزایش می‌دهد. این بیماری و عفونت ها می‌توانند عملکرد گوش میانی را مختل کنند و باعث بروز مشکلات گسترده ای در شنوایی افراد شوند.
اوتیت میانی
اوتیت میانی (Otitis Media) یک بیماری شایع التهابی در گوش میانی است که معمولاً در اثر عفونت باکتریایی یا ویروسی ایجاد می‌شود. این بیماری اغلب در کودکان دیده می‌شود، زیرا شیپور استاش (لوله‌ای که گوش میانی را به حلق متصل می‌کند) در آن‌ها کوتاه‌تر و افقی‌تر است و این امر تخلیه مایعات را دشوارتر می‌کند.
اوتیت میانی می‌تواند به صورت حاد (کوتاه‌مدت و شدید) یا مزمن (طولانی‌مدت و تکرارشونده) بروز کند و در صورت عدم درمان ممکن است به عوارضی مانند کاهش شنوایی یا آسیب به ساختارهای گوش منجر شود. این بیماری معمولاً پس از سرماخوردگی یا عفونت تنفسی فوقانی رخ می‌دهد و با تجمع مایع یا چرک در پشت پرده گوش همراه است.
علائم اوتیت میانی
- گوش‌درد (به‌ویژه در کودکان که ممکن است با کشیدن گوش خود نشان دهند)
- تب (اغلب در موارد حاد)
- کاهش شنوایی موقت
- احساس پری یا فشار در گوش
- ترشح از گوش (در صورت پارگی پرده گوش)
- بی‌قراری یا گریه مداوم در کودکان
- سرگیجه یا مشکلات تعادلی (در موارد شدید)
انواع اوتیت میانی
- اوتیت میانه با افیوژن (Otitis Media with Effusion): که به آن “گوش چسبنده” نیز می‌گویند، این حالت شامل تجمع مایع در گوش میانی بدون عفونت است که می‌تواند منجر به کاهش شنوایی شود.
- اوتیت میانه مزمن چرکی (Chronic Suppurative Otitis Media): التهاب طولانی‌مدت گوش میانی که باعث ترشح مداوم از گوش به دلیل پارگی پرده گوش می‌شود.
ماستوئیدیت
ماستوئیدیت یک بیماری عفونی است که در استخوان ماستوئید، واقع در پشت گوش، ایجاد می‌شود. این بیماری غالباً نتیجه عفونت درمان‌نشده یا ناکافی گوش میانی (اوتیت مدیا) است که در آن باکتری‌ها از گوش میانی به استخوان ماستوئید گسترش می‌یابند. نشانه‌های ماستوئیدیت شامل درد در ناحیه پشت گوش، تورم، قرمزی، تب و در برخی موارد ترشح چرکی از گوش است. در صورت عدم درمان به‌موقع، ماستوئیدیت می‌تواند به عوارض جدی نظیر آبسه مغزی یا کاهش شنوایی منجر شود. درمان این بیماری معمولاً با تجویز آنتی‌بیوتیک آغاز می‌شود و در موارد پیشرفته، ممکن است نیاز به جراحی برای تخلیه عفونت باشد.
کلستاتوم
کلستاتوم یکی از بیماری‌های شایع گوش میانی به شمار می‌رود که با تجمع و رشد غیرعادی بافت پوستی در این بخش حساس از گوش مشخص می‌شود. این مشکل اغلب ریشه در عواملی مثل عفونت‌های طولانی‌مدت گوش، سوراخ شدن پرده گوش یا حتی عملکرد نادرست لوله استوانش دارد که وظیفه تنظیم فشار هوا را بر عهده دارد.
اگر کلستاتوم به حال خود رها شود، می‌تواند به مرور زمان به استخوان‌های ریز و حیاتی گوش میانی، که نقش مهمی در انتقال صدا دارند، صدمه بزند. این آسیب‌ها گاهی اوقات شنوایی را تحت تأثیر قرار می‌دهند و در موارد پیشرفته‌تر ممکن است به التهاب‌های جدی یا حتی گسترش عفونت به نواحی مجاور مثل مغز منجر شوند. علائم آن معمولاً شامل ترشح مداوم از گوش، احساس فشار یا درد خفیف و گاه کاهش قدرت شنوایی است. به همین دلیل، شناسایی به‌موقع این بیماری از طریق معاینه تخصصی و تصویربرداری، همراه با درمان مناسب که ممکن است جراحی را هم شامل شود، برای جلوگیری از عوارض بلندمدت ضروری است.
علائم بیماری های گوش میانی
- درد گوش
- کاهش شنوایی
- ترشح مایع یا خون از گوش
- حساس فشار یا پر بودن در گوش
- تب
- درد هنگام جویدن یا بلعیدن
- تحریک‌پذیری و بی‌قراری (خصوصاً در کودکان)
- سرگیجه یا عدم تعادل
- تورم و قرمزی در اطراف گوش
- احساس وزوز یا زنگ زدن در گوش
تشخیص بیماری های گوش میانی
تشخیص بیماری‌های گوش میانی نیازمند ارزیابی دقیق توسط پزشک متخصص است. این بیماری‌ها ممکن است شامل عفونت‌های مزمن، التهاب، یا مشکلات ساختاری در ناحیه گوش میانی باشند. پزشک برای تشخیص صحیح از ابزارهای مختلفی مانند معاینه فیزیکی، تست‌های شنوایی، و تصویربرداری استفاده می‌کند.
آزمایش‌های شنوایی، مانند اندازه‌گیری پاسخ گوش به صدا، می‌توانند به شناسایی مشکلات شنوایی ناشی از اختلالات گوش میانی کمک کنند. همچنین، در برخی موارد ممکن است آزمایش‌های پیشرفته‌تری مانند تمپانوگرام یا مایکوگرافی برای ارزیابی وضعیت عملکرد گوش میانی ضروری باشد. تشخیص زودهنگام این بیماری‌ها برای درمان مؤثر و جلوگیری از عوارض بلندمدت اهمیت ویژه‌ای دارد.
عوارض بیماری ها و عفونت های گوش میانی
درصورت مبتلا شدن به بیماری های گوش میانی و یا مصرف برخی داروها، ممکن است عوارضی در بدن شما ظاهر شود. شدت این عوارض در بیماری و عفونت های مختلف می‌تواند متفاوت باشد. برخی از شایع ترین عوارض بیماری های گوش میانی عبارتند از؛
- سوراخ شدن پرده گوش: در صورتی که عفونت های گوش به صورت طولانی مدت و مداوم باشند می‌تواند سبب سوراخ شدن پرده گوش شود، که این سوراخ شدن باعث تخلیه همیشگی گوش و افزایش حساسیت به عفونت ها می‌شود.
- فلج عصب صورت: در برخی موارد نادر مشاهده می‌شود عفونت های گوش به عصب های صورت رسیده و آن ها را تحت تاثیر قرار دهد که در نتیجه باعث افتادگی یک طرف صورت می‌شود
- لابیرنتیت: با پخش شدن این بیماری در گوش میانی و رسیدن آن به گوش داخلی باعث آسیب و عفونت در آن می‌شود که با سرگیجه و عدم تعادل به همراه خواهد بود.
- مشکلاتی در گفتار: این اختلال عمدتاً در کودکان و به دلیل کم شنوایی حاصل می‌شود. کم شنوایی می‌تواند به دلیل عفونت های مزمن و مکرر گوش میانی باشد.
موارد ذکر شده برخی از مهم ترین عوارضی است که در نتیجه عدم توجه و پیگیری های لازم درباره بیماری ها و عفونت های گوش میانی شکل می‌گیرد.
سخن نهایی در مورد گوش میانی
گوش میانی بخشی حیاتی از سیستم شنوایی است که در انتقال صدا از گوش خارجی به گوش داخلی نقش اساسی دارد. این ناحیه شامل پرده گوش، استخوان‌های کوچک گوش (استخوان‌های چکشی، سندانی و رکابی) و بخش‌هایی از لوله‌ی استاش است که فشار هوا را در گوش تنظیم می‌کند. وظیفه اصلی گوش میانی، تقویت امواج صوتی و انتقال آن‌ها از پرده گوش به گوش داخلی است تا سیگنال‌ها به درستی توسط مغز پردازش شوند.
تنظیم فشار هوا در این ناحیه از اهمیت بالایی برخوردار است. بیماری‌های متعددی می‌توانند به گوش میانی آسیب بزنند، از جمله عفونت‌های گوش میانی (اوتیت مدیا)، که می‌تواند منجر به التهاب، درد و حتی کاهش شنوایی شود. دیگر مشکلات شامل آسیب به پرده گوش و اختلالات در عملکرد لوله استاش است که می‌تواند باعث مشکلات در تعادل و شنوایی گردد. در نهایت، حفظ سلامت گوش میانی برای عملکرد مناسب سیستم شنوایی و جلوگیری از مشکلات بلندمدت ضروری است.
