کلینیک شنوایی سنجی تهران

شنوایی سنجی یا اُدیومتری (به انگلیسی: Audiometry) در حقیقت اندازه گیری میزان شنوایی با استفاده از دستگاه شنوایی سنج است. نتیجه این عمل، در قالب شنوایی نگاره یا همان «اودیوگرام» ثبت می شود.

شنوایی‌سنجی به تنهایی یک روش درمانی نیست. شنوایی‌سنجی یک فرآیند ارزیابی است که توسط متخصصان شنوایی‌سنجی، اجرا می‌شود تا سطح شنوایی فرد را ارزیابی کند. این فرآیند به ارائه اطلاعات دقیق درباره نقاط ضعف شنوایی فرد، محدودیت‌های شنوایی، و نحوه تأثیرگذاری مشکلات بر شنوایی کمک می‌کند.

اگر نتایج شنوایی‌سنجی نشان دهد که شنوایی فرد به نقص یا مشکلاتی وابسته است، متخصصان ممکن است توصیه‌های درمانی ارائه دهند. این توصیه‌ها ممکن است شامل استفاده از سمعک، کاشت حلزون، یا انواع روش های درمانی کم شنوایی باشد.

موضوع ارزیابی شنوایی کودکان و نوزادان، مسئله ای خطیر و بسیار حیاتی به شمار می آید؛ چرا که شیرخوارگان و کودکان در سن یادگیری هستند، و بایستی قادر باشند تا کلمات را به خوبی بشنوند تا یاد بگیرند. حال اگر کودکی نتواند کلمات را صحیح بشنود، نمیتواند آنها را به درستی، تلفظ کند و این مشکل تا آخر عمر با وی همراه خواهد بود.

تست شنوایی‌سنجی نوزاد معمولاً به نام "تست غربالگری شنوایی نوزادان" یا "تست شنوایی نوزاد" شناخته می‌شود. این تست معمولاً در چند روز اول پس از تولد انجام می‌شود تا هرگونه مشکل شنوایی در نوزادان شناسایی شود. یکی از روش‌های رایج برای این تست، آکوسیتیک اومیشن (OAE) یا پتانسیل‌های وابسته به شنیداری (ABR) است.

تست "بررسی آستانه شنوایی با ارزیابی پاسخ به تحریک ساقه مغز" (ABR) برای ارزیابی شنوایی در نوزادان و کودکان خردسال استفاده می‌شود. در این تست، نوزاد در محیطی آرام قرار می‌گیرد و الکترودهایی بر روی سر او قرار داده می‌شود تا فعالیت‌های الکتریکی مغز هنگام دریافت صدا ثبت شود. صداهای مختلف از طریق گوشی‌های مخصوص به گوش نوزاد پخش می‌شود و پاسخ مغز به این صداها تحلیل می‌شود. این تست معمولاً در ۲۴ تا ۴۸ ساعت پس از تولد یا در صورت وجود عوامل خطر انجام می‌شود و می‌تواند در هر سنی که نگرانی درباره شنوایی وجود دارد تکرار شود.

شنوایی سنجی با صدای خالص یا ادیومتری تون خالص (Pure Tone Audiometry) یکی از رایج‌ترین روش‌های ارزیابی شنوایی است. در این روش، اصواتی با فرکانس‌های مختلف و شدت‌های متفاوت، از طریق هدفون به گوش فرد ارسال می‌شود. فرد باید هر زمان که صدایی را شنید، واکنش نشان دهد.

این تست به شنوایی‌شناسان کمک می‌کند تا آستانه شنوایی فرد را در فرکانس‌های مختلف اندازه‌گیری کنند و مشکلات شنوایی را تشخیص دهند. نتایج این آزمون در نموداری به نام ادیوگرام ثبت می‌شود که نشان‌دهنده حساسیت شنوایی هر گوش است.

ایراد این روش این است که اگرچه با این روش می توان نوع، میزان، شکل، یک طرفه و یا دوطرفه بودن و نیز قرینگی کم شنوایی را مشخص نمود؛ اما این روش نمی تواند علت بروز کم شنوایی را تشخیص دهد.

همان گونه که اشاره کردیم، نتیجه آزمایش شنوایی، در قالب ادیوگرام ثبت می شود. اگر به ادیوگرام نگاهی بیندازید شاید در نگاه اول از آن سردرنیاورید. اما ادیوگرام بسیار ساده است. ادیوگرام دارای دو ستون است که ستون عمودی، شدت صوت را بر حسب دسی بل (dB) نشان می دهد. نیازی به گفتن این نکته نیست که هرچه شخص بتواند با شدت صوت کمتر صدا را بشنود، قدرت شنوایی قوی تری دارد.

در این ستون، عدد صفر نشان دهنده حداقل شدت صوتی است که بیش از نیمی از افراد نرمال می توانند بشنوند. بدین معنا که اگر کسی بتواند یک فرکانس مفروض را در 10 دسی بل بشوند، یعنی این شخص می تواند آن فرکانس را بهتر از یک فرد میانگین بشنود. با توجه به موارد ذکر شده، باید اظهار کنیم که، اگر آستانه شنوایی شما زیر 25 دسی بل باشد، شنوایی شما نرمال است.

ستون های افقی نیز فرکانس های به کار رفته را نشان می دهد. معمولا 7 فرکانس در میان 250 تا 8000 هرتز که بیشتر با آن سروکار داریم، در این تست مورد ارزیابی قرار می گیرد.

برای این که میزان کاهش شنوایی محاسبه گردد، باید میانگین شنوایی را برای فرکانس های 500، 1000 و 2000 هرتز را محاسبه نمود. در حد آستانه شنوایی، انتقال هوایی و استخوانی را اندازه گیری نموده و انتقال هوایی را به صورت خط ممتد و انتقال استخوانی را به شکل نقطه چین و اندکی بالاتر از انتقال هوایی ترسیم می نمایند. هم چنین یادتان نرود که گوش راست را با رنگ قرمز و گوش چپ را با رنگ آبی نمایش می دهند. وقتی شنوایی نرمال باشد، دو خط بر هم منطبق بوده و در نمودار هر دو بالای 20 هرتز هستند.

اگر هردو زیر 20 هرتز باشند. کاهش شنوایی از نوع عصبی است. اما اگر دو خط بیش از 10 هرتز با هم فاصله داشته باشند، کاهش شنوایی از نوع انتقالی است. در تصویر زیر می توانید یک نمونه ادیوگرام را مشاهده فرمایید:

برای محاسبه میزان کاهش شنوایی، میانگین آستانه شنوایی در فرکانس‌های مختلف (معمولاً 500، 1000، 2000 و 4000 هرتز) محاسبه می‌شود. این میانگین به عنوان شاخصی برای تعیین درجه کاهش شنوایی استفاده می‌شود:

• شنوایی نرمال: 0 تا 25 دسی‌بل
• کاهش شنوایی خفیف: 26 تا 40 دسی‌بل
• کاهش شنوایی متوسط: 41 تا 55 دسی‌بل
• کاهش شنوایی متوسط تا شدید: 56 تا 70 دسی‌بل
• کاهش شنوایی شدید: 71 تا 90 دسی‌بل
• کاهش شنوایی بسیار شدید: بالای 90 دسی‌بل

ادیولوژیست، سمعک را زمانی تجویز می‌کند که فرد دچار کاهش شنوایی متوسط تا شدید باشد و نتواند به راحتی، صداها را تشخیص دهد. پس از ارزیابی نتایج تست‌های شنوایی و در نظر گرفتن مشکلات شنوایی روزمره، مانند دشواری در مکالمات در محیط‌های شلوغ، و با توجه به سن فرد و توصیه‌های پزشک، بهترین نوع و مدل سمعک انتخاب می‌شود.

روش دیگری که بسیار به کار می رود، شنوایی سنجی با محرک گفتاری است. با این روش شنوایی شناس می تواند تشخیص بدهد که فرد از لحاظ توانایی در برقراری ارتباطات کلامی، در چه سطحی قرار دارد.

نکته مهم دیگری که درباره شنوایی انسان، قابل اهمیت است؛ فرکانس یا بسامد می باشد. اکثر شنوایی سنجی ها در فرکانس بین 250 تا 8000 هرتز که محدوده اصلی شنوایی انسان است؛ انجام می‌‍گردد. شنوایی شناسان نتایج آزمون فرکانس را در کنار سایر آزمون ها گذاشته و بدین صورت، برآورد دقیقی از علت کم شنوایی فرد و نیز نحوه درمان آن حاصل خواهد گردید.

لازم به ذکر است که آزمون شنوایی سنجی با محرک گفتاری (به انگلیسی: Speech audiometry) شامل دو بخش زیر است:

بخش اول) آستانه درک گفتار: آستانه درک گفتار (به انگلیسی: Speech reception threshold) که به طور مخفف آن را SRT می خوانند، سطحی است که در آن یک فرد شنونده می بایست بتواند، 50 درصد کلمات یک لیست از کلمه های دو بخشی مشخص را، تکرار نماید.

بخش دوم) توانایی تفکیک گفتار: تشخیص توانایی تفکیک گفتار (به انگلیسی: Speech Discrimination Score) یا به صورت مخفف SDS، با استفاده از یک لیست متشکل از کلمه های تک سیلابی و با شدت معادل 40 هرتز و یا بیشتر صورت می پذیرد. افراد طبیعی در این تست، می توانند 95 تا 100 درصد این کلمات را به درستی تکرار نمایند. اما بیماران مبتلا به کاهش شنوایی عصبی و یا مرکب، ممکن است که در تکرار اکثر این کلمات دچار مشکل گردند.

شنوایی سنجی با محرکات کلامی گفتاری است. با این روش شنوایی شناس می‌تواند تشخیص بدهد که فرد از لحاظ توانایی در برقاری ارتباطات کلامی در چه سطحی قرار دارد.