کم شنوایی ناشی از سر و صدا چه درمانی دارد؟ چطور پیشگیری کنیم؟

کم‌شنوایی ناشی از سر و صدا، که به آن آسیب شنوایی صوتی نیز گفته می‌شود، یکی از شایع‌ترین مشکلات شنوایی است که می‌تواند در اثر قرار گرفتن مداوم در معرض صداهای بلند ایجاد شود. این نوع کم‌شنوایی در میان کارگران صنایع، موسیقی‌دان‌ها، و کارکنان حمل و نقل هوایی و زمینی بیشتر دیده می‌شود. برای پیشگیری از این عارضه، استفاده از محافظ‌های گوش و کاهش زمان قرارگیری در محیط‌های پرسر و صدا توصیه می‌شود. درمان‌های رایج شامل استفاده از سمعک‌ها و توانبخشی شنوایی است، اما پیشرفت‌های اخیر در زمینه درمان‌های پزشکی بازساختی و استفاده از سلول‌های بنیادی امیدهای تازه‌ای را برای بازیابی شنوایی ایجاد کرده‌اند. آمار نشان می‌دهد که درصد قابل توجهی از جمعیت جهانی با خطر کم‌شنوایی ناشی از سر و صدا روبرو هستند. 

عوارض ناشی از قرار گرفتن در معرض صداهای بلند می‌تواند شامل آسیب‌های دائمی به سلول‌های مویی گوش داخلی و اختلالاتی مانند وزوز گوش، افزایش فشار خون، و حتی اختلالات خواب و اضطراب باشد. بنابراین، آگاهی و اقدامات پیشگیرانه اهمیت بسزایی در حفظ سلامت شنوایی دارند.

کم شنوایی ناشی از سر و صدا

همه ما در محیطی زندگی می‌کنیم که آلودگی صوتی آن بسیار زیاد است. برخی صداها مانند: صدای تلویزیون، رادیو، ترافیک، صدای لوازم خانگی و… از جمله صداهایی هستند که به‌طور معمول و هر روزه آنها را می‌شنویم. از آنجایی که این صداها در سطح قابل قبولی هستند؛ بنابراین به شنوایی شما آسیبی نمی‌رسانند.

اما گاهی ممکن است برخی از صداها بسیار بلند باشند. در چنین شرایطی حتی اگر کوتاه مدت هم باشند، ممکن است به گوش شما آسیب وارد شود. چرا که این صداها می‌توانند باعث آسیب رسیدن به گوش داخلی شما شود. در نتیجه بعد از مدتی دچار کم‌شنوایی خواهید شد. این کم‌شنوایی ممکن است گاهی به صورت موقت برای شما اتفاق بیفتد. حتی ممکن است برای همیشه دچار این عارضه شوید.

علاوه بر این، ممکن است کم شنوایی ناشی از سر و صدا، بر روی یک گوش و یا هر دو گوش شما تاثیر بگذارد و شنیدن را برای شما سخت کند. مثلا ممکن است نتوانید به خوبی صحبت دیگران را متوجه شوید و یا هنگام صحبت کردن با تلفن، به‌طور واضح صدای طرف مقابل را نشنوید. اما شما می‌توانید با پیشگیری، جلوی کم‌شنوایی بر اثر سر و صدا را بگیرید.

کاهش شنوایی ناشی از سر و صدا علاوه بر آسیب به شنوایی گوش شما، ممکن است مشکلات دیگری مانند: استرس، اضطراب، فشار خون بالا، تپش قلب، بی خوابی، انزواطلبی، افسردگی و… را برای شما ایجاد کند. بنابراین بهتر است قبل از دچار شدن به این عارضه به فکر پیشگیری و یا درمان مناسب باشید.

اینفوگرافی کم شنوایی مادر زادی و کم شنوایی اکتسابی

علل ایجاد کم شنوایی بر اثر سر و صدا

امواج صوتی از طریق گوش خارجی وارد مجرای گوش می‌شوند. سپس این امواج، به پرده گوش شما می‌رسد. بعد از رسیدن امواج به این ناحیه، پرده گوش تکان‌هایی به استخوان‌های گوش میانی می‎فرستد. وظیفه این استخوان‌ها تقویت صدا است. هرچقدر که صداها بلندتر باشد، تکان‌ها نیز شدیدتر می‌شوند. در نتیجه مایع درون گوش، سلول‌های مویی درون گوش را خم می‌کنند و یا می‌شکنند.

از آنجایی که این سلول‌ها قابل تعویض نیستند؛ بنابراین دیگر قادر به ارسال پیام‌های الکتریکی نخواهند بود. در نتیجه صداهای شدید هر چند کوتاه می‌تواند باعث آسیب رسیدن به گوش شما شود. بسیاری از پزشکان نگران کم شنوایی ناشی از سر و صدا هستند. چرا که تعداد افراد درگیر این مشکل روزبه‌روز در حال افزایش است؛ بنابراین بهتر است تا عادت‌های غلط خود را اصلاح کنید.

کم‌شنوایی ناشی از تحریک صوتی، علل مختلفی دارد. از جمله آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

مشاغل پر سر و صدا

یکی از معمول‌ترین دلایل کم شنوایی ناشی از نویز، مشاغل پر سر و صدا است. از جمله این مشاغل می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

• کشاورزی: تراکتورها، دستگاه‌های خشک‌کننده غلات، ماشین‌های درو، ماشین‌های کمباین، دستگاه‌های سم پاشی و… از جمله منابع تولیدکننده سر و صدا در مزارع کشاورزی هستند. این صداها می‌تواند تهدیدی برای سلامت شنوایی شما باشند.
• معدن: سر و صدای بیش از اندازه ماشین‌آلات و وسایل معدن باعث می‌شود تا بیشتر معدن‌چیان از سن 50 سالگی به بعد دچار کم‌شنوایی شوند.
• نجاری: ساخت و سازهای چوبی به دلیل سر و صدای زیاد، عاملی برای کم‌شنوایی نجارها است. طبق آمارها نصف بیشتر نجارها بعد از بازنشستگی دچار کم شنوایی ناشی از سر و صدا هستند.

• ارتش و محیط نظامی: قرار گرفتن در معرض انفجار بمب و آتش توپخانه، از جمله صدماتی است که بیشتر سربازان با آن مواجه هستند. این شرایط به خصوص در زمان جنگ بیشتر خودش را نشان می‌دهد.

در چنین شرایطی کارفرمایان موظف هستند تا با اقدامات حیاتی مناسب، خطرات ناشی از کم‌شنوایی را به حداقل برسانند. از جمله این اقدامات می‌توان به فراهم کردن تجهیزات محافظت از گوش در نظامیان، تعمیر به موقع ماشین‌آلات کشاورزی، قرار دادن موانع صوتی، برگزاری برنامه‌هایی جهت حفاظت از شنوایی و… اشاره کرد. در نتیجه، بهتر است اگر کارفرمای شما امکانات حفاظت از گوش را برای شما فراهم کرده است، با جدی گرفتن این موضوع، جلوی کم‌شنوایی خود را بگیرید.

گاهی اوقات اشتغال در محیط های پر سر و صدا و دارای آلودگی صوتی زیاد، علاوه بر کاهش شنوایی می تواند؛ علت شنیدن صدا در سر باشد. معمولا این اشخاص از وزوز گوش خود شکایت می کنند.

تفریحات پر سر و صدا

شاید برای شما هم تعجب‌آور باشد. اما برخی تفریحات ممکن است به شنوایی شما آسیب وارد کند. به عنوان مثال: اتومبیل سواری، شکار، رفتن به کنسرت، موتور سواری، تیراندازی در سالن، گوش دادن به موسیقی با صدای بلند و…. از جمله مواردی که ما برای سرگرم شدن انجام می‌دهیم.

مثلا ممکن است گاز دادن هنگام موتور سواری، منجر به تولید صدایی بلند شود. اگر شما اینکار را بارها به مدت طولانی انجام دهید، به مرور ممکن است شنوایی شما تحت تاثیر قرار گیرد. از طرفی دیگر استفاده از کلاه ایمنی ضرر بیشتری برای شنوایی دارد. اگرچه استفاده از آن برای حفاظت از جان بسیار ضروری است؛ اما باعث می‌شود تا صدای باد به داخل کلاه بپیچد و باعث تغییر فشار شود.

بنابراین از آنجایی که نمی‌توان بدون کلاه ایمنی موتورسواری کرد، بنابراین بهتر است برای محافظت از گوش‌های خود و جلوگیری از کم شنوایی ناشی از سروصدا از گوش‌گیر استفاده کنید.

صدای کنسرت

اگرچه شرکت در کنسرت‌ها جزو یکی از لذت‌بخش‌ترین تفریحات است، اما قطعا این شدت صدای بلند برای گوش شما مخرب است. در نتیچه بهتر است از وسایل کنترل صدا استفاده کنید. علاوه بر این، گوش دادن به موسیقی با هدفون نیز ممکن است باعث آسیب رسیدن به گوش شما شود. چرا که شرایطی مانند گوش دادن به کنسرت را دارد؛ بنابراین کاهش شنوایی با هدفون جزو یکی از شایع‌ترین دلایل کم شنوایی ناشی از نویز است.

نشانه های کم شنوایی ناشی از سر و صدا

اگر شما هم یکی از نشانه‌های زیر را احساس کردید، بهتر است به یک شنوایی شناس مراجعه کنید؛ تا با آزمایش‌های مربوط به شنوایی سنجی، بتواند تشخیص درستی از مشکل شما داشته باشد. چرا که ممکن است دچار کم‌شنوایی شده باشید. در نتیجه باید نسبت به درمان اقدام کنید. این نشانه‌ها شامل:

• اگر هنگام صحبت کردن افراد، صدای آنها برای شما نامفهوم است و یا فهم درستی از صحبت‌های آنان ندارید، ممکن است دچار کم شنوایی ناشی از سروصدا شده باشید. این مشکل به خصوص زمانی که در محیط‌های شلوغ قرار می‌گیرد، بیشتر خودش را نشان می‌دهد.
• اگر بعد از گوش دادن به صدای بلند، احساس درد شدیدی در گوش خود دارید، بهتر است حتما این موضوع را جدی بگیرید.
• اگر با دیگران بلند صحبت می‌کنید و یا به صورت فریاد حرف می‌زنید، ممکن است دچار کم‌شنوایی شده باشید.

• گاهی ممکن است صداهای نامفهمومی مثل صدای غرش، صدای زمزمه، صدای سوت در سر و وزوز گوش مدام در گوش شما تکرار شود. چنین ویژگی ممکن است ناشی از کم‌شنوایی بر اثر سر و صدای زیاد باشد.

پیشگیری از کم شنوایی

کم شنوایی ناشی از تحریکات صوتی همیشگی است؛ بنابراین بهتر است قبل از دچار شدن به این مشکل، محافظت از گوش را جدی بگیرید. اگر مجبور هستید که در محیط‌های شلوغ رفت‌وآمد کنید و یا کار شما در محیط‌های شلوغ و پر سروصدا است، برای این منظور می‌توانید از یکی از راه حل‌های زیر استفاده کنید تا دیگر دچار کم شنوایی ناشی از سر و صدا نشوید.

• گوش گیر یا محافظ شنوایی:یکی از ویژگی‌های مثبت گوش‌گیر، بستن مجرای گوش است. چرا که این وسیله داخل گوش شما قرار می‌گیرد و می‌تواند شدت صدا را کاهش دهد. برای خرید این وسیله می‌توانید به داروخانه‌ها، فروشگاه‌های وسایل ورزشی و فروشگاه‌های تجهیزات سخت‌افزاری مراجعه کنید. این وسیله در شکل‌ها و اندازه‌های مختلفی وجود دارد.

در صورتی که می‌خواهید گوش‌گیر دقیقا اندازه‌ی مجرای گوش شما باشد، بهتر است از یک شنوایی شناس کمک بگیرید.

• هدفون: یکی از وسایل پیشنهادی برای کاهش شدت صدا در مکان‌های شلوغ و یا شغل‌های پر سر و صدا، استفاده از هدفون است. مقاله “هشدار: هندزفری و هدفون، شنوایی شما را نابود خواهد کرد!” را بخوانید تا بدانید هدفون و هندزفری چه ضرری برای شما دارد.
• تعویض قطعات پر سروصدا: گاهی به‌جای استفاده از یک وسیله اضافی در داخل گوش، می‌توانید راهکار دیگری را امتحان کنید. به‌عنوان‌مثال، اگر کار شما با ماشین‌های صنعتی و پرسروصدا است، گاهی می‌توان با تعویض یک قطعه و یا روغن‌کاری دستگاه، از شدت صدای ایجاد شده بکاهید. علاوه‌براین، شما می‌توانید صدای منبع اگزوز بسیاری از خودروها، تجهیزات کشاورزی و سایر ماشین آلات را با یک صدا خفه کن کاهش دهید.
• کاهش صدای موسیقی: برخی از افراد عادت دارند تا موسیقی را با صدای بلند گوش دهند. به‌جای گوش دادن به موسیقی با صدای بلند، بهتر است صدای آن را کم کنید. سعی کنید صدای موسیقی به اندازه‌ای باشد که بتوانید سایر صداها را به‌طور واضح بشنوید.

افراد مستعد کم شنوایی ناشی از صداهای بلند

برای جلوگیری از شنیدن صداهای بلند، همیشه نیاز نیست تا از وسایل و تجهیزات خاصی استفاده کنید. شما می‌توانید هر کاری انجام دهید تا کمتر در معرض این صداها قرار بگیرید. مثلا می‌توانید به‌جای گذر کردن از محل ساخت‌وساز، مسیر عبوری خود را عوض کنید و یا با عبور از خیابان، در سمت دیگر سر و صدا، حرکت کنید. همچنین می‌توانید از دستان خود برای کاهش شدت صدا استفاده کنید.

چرا که قرار گرفتن در سروصدای زیاد، منجر به کم شنوایی ناشی از سروصدا می‌شود. این موضوع هیچ‌گونه محدودیت سنی ندارد. کم شنوایی کودکان هم دور از واقع نیست. مخصوصا در حال حاضر که بیشتر جوانان عادت دارند موسیقی‌ را با صدای بلند گوش دهند، درصد ابتلا به کاهش شنوایی ناشی از نویز نیز بیشتر شده است.

در صورت مواجهه با اختلال شنوایی کودک حتما به شنوایی شناس مراجعه کنید.

ما در این مقاله به بررسی کم‌شنوایی بر اثر سر و صدای زیاد پرداختیم. این عارضه براثر عوامل مختلفی مانند: شرایط شغلی، تفریحات پر سر و صدا و گوش دادن به موسیقی با صدای بلند اتفاق می‌افتد. اگرچه این مشکل قابل پیشگیری است، اما در صورت ابتلا به آن جای هیچ نگرانی وجود ندارد. کم شنوایی با سمعک قابل درمان است؛ بنابراین شما می‌توانید با خرید سمعک و یا تعمیر سمعک مشکل کم شنوایی خود را به راحتی برطرف کنید.