انواع اختلالات روانی در کودکان + راه درمان اختلال روانی کودک
اختلالات روانی در میان کودکان به‌عنوان تغییرات جدی در نحوه یادگیری، رفتار یا کنترل احساسات کودکان توصیف می‌شود که باعث پریشانی و مشکلاتی در زندگی روزمره می‌شود. تشخیص بیماری روانی در کودکان برای والدین دشوار است. در نتیجه، بسیاری از اختلالات روانی کودک شناسایی نمی‌شود. به همین دلیل بهتر است علائم اختلال روانی در کودکان را بدانید تا بتوانید به موقع آنها را تشخیص دهید و به فرزند خود کمک کنید.
بیماری روانی چیست؟
سلامت روان عبارت است از سلامت کلی در نحوه تفکر، تنظیم احساسات و رفتار. بیماری روانی یا اختلال سلامت روان به عنوان الگوها یا تغییراتی در تفکر، احساس یا رفتار تعریف می‌شود که باعث ناراحتی یا اختلال در عملکرد فرد می‌شود.
اختلالات روانی کودک عموماً به‌عنوان تأخیر یا اختلال در رشد تفکر، رفتار، مهارت‌های اجتماعی یا تنظیم احساسات متناسب با سن تعریف می‌شود. این مشکلات برای کودکان آزار دهنده بوده و سبب اختلال در عملکرد آنها در موقعیت‌های اجتماعی مختلف مانند مدرسه یا خانه می‌شود.
موانع درمان اختلالات روانی دوران کودکی
درک اختلالات روانی کودک می تواند دشوار باشد زیرا رشد طبیعی کودکی فرآیندی است که شامل انواع تغییرات است. علاوه بر این، علائم یک اختلال ممکن است بسته به سن کودک متفاوت باشد و کودکان ممکن است نتوانند توضیح دهند که چگونه احساس می کنند یا چرا رفتار خاصی دارند. ممکن است والدین به دلایل مختلفی مانع از درمان اختلالات روانی در کودک شوند. مثلا والدین ممکن است نگران ننگ مرتبط با بیماری روانی یا استفاده از داروها و هزینه‌های درمان باشند. این عوامل از موانع درمان اختلالات روانی در کودکان هستند.
انواع اختلال روانی کودکان
اختلالات سلامت روان در کودکان – یا اختلالات رشدی که توسط متخصصان سلامت روان مورد بررسی قرار می گیرند – ممکن است شامل 9 اختلال ذکر شده در زیر باشد که نیاز به مراقبت پزشکی فوری دارند.
- اختلالات رشد عصبی: این اختلال به طور معمول در اوایل دوران رشد و قبل از شروع مدرسه اتفاق می‌افتد. اختلالات رشد عصبی با نقایص رشدی مشخص می‌شود و در عملکرد فردی، اجتماعی، تحصیلی و شغلی کودک تأثیر منفی می‌گذارد. از اختلالات رشدی رایج می‌توان به اختلال نقص توجه یا بیش فعالی اشاره کرد. اختلالاتی مانند اوتیسم، ناتوانی‌های یادگیری، ناتوانی ذهنی (همچنین به عنوان عقب ماندگی ذهنی نیز شناخته می‌شود)، اختلالات رفتاری، فلج مغزی، اختلالات بینایی و شنوایی نیز از دیگر اختلالات عصبی رشدی هستند. کودکان مبتلا به این اختلال در تمرکز مشکل داشته و تمایل به تکانشگری دارند. این کودکان نمی‌توانند دستورات را انجام دهند و به راحتی بی حوصله و نا امید می‌شوند.
- اختلالات اضطرابی: این اختلال در کودکان باعث می‌شود کودک در مواجه با موقعیت یا تغییرات خاص دچار ترس و دلهره شود. همچنین علائم فیزیکی مانند ضربان قلب تند و یا عرق کردن در کودک اتفاق بیفتد. اختلال وسواس جبری (OCD)، اضطراب اجتماعی، اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) و لال شدن ناگهانی برخی از نمونه‌های اختلالات اضطرابی هستند.
- اختلالات رفتار مخرب: کودکان مبتلا به این اختلالات تمایل به سرپیچی از قوانین داشته و معمولا در محیط مدرسه یا مهد کودک اختلال به وجود می‌آورند.
- اختلالات رشد فراگیر: این اختلال در کودکان باعث می‌شود آنها در مقابل اصول و دروس مقاومت نشان دهند و در شرایطی مانند مهد و دبستان مشکل ساز شوند.
- اختلالات خوردن: اختلالات خوردن به معنی داشتن احساسات یا دیدگاه‌های شدید و رفتارهای غیر عادی نسبت به غذا است. از اختلالات خوردن رایج می‌توان به بی اشتهایی عصبی غیر معمول، پرخوری عصبی، اختلال پرخوری، اختلال پاکسازی، و سندرم خوردن در شب اشاره کرد.
6. اختلالات دفع: اختلالاتی که بر رفتار مربوط به استفاده از دستشویی تأثیر می‌گذارد و اختلال رایج در این زمینه شب ادراری است.
7. اختلالات یادگیری و ارتباطی: کودکی که مبتلا به این اختلال است در نحوه پردازش اطلاعات و ذخیره آن مشکل دارد و همچنین نمی‌تواند افکار و عقاید خود را بیان کند.
8. اختلالات عاطفی: این نوع اختلال شامل احساس غم و اندوه به شکل همیشگی است یا اینکه کودک به سرعت خلق و خوی خود را تغییر می‌دهد. این اختلال شامل انواع افسردگی و اختلالات دو قطبی است. اختلال خل و خوی مخرب یک اختلال شناخته شده جدید است که در دوران کودکی و نوجوانی بروز می‌کند. این اختلال شامل تحریک پذیری مزمن یا مداوم و طغیان‌های مکرر و عصبانیت است.
9. اختلالات تیک: این اختلال در کودکان سبب می‌شود آنها به طور ناگهانی، غیر ارادی و مکرر حرکات و صداهایی تولید کننده که اغلب بی معنی است. به این حرکات و صداها تیک زدن می‌گویند. از جمله تیک‌های حرکتی می‌توان به پلک زدن مداوم، بالا انداختن شانه‌ها، کشش گردن، حرکت دهان، فشردن فک و یا تف کردن اشاره کرد. تیک‌های صوتی نیز شامل صداهایی هستند که از کلمات تشکیل نمی‌شوند. مانند صاف کردن گلو، غرغر کردن، سرفه کردن یا بو کردن
علائم هشدار دهنده بیماری روانی در کودکان چیست؟
در اینجا علائم و نشانه‌هایی که به شکل هشدار هستند تا بتوانید اختلال روانی در کودک را تشخیص دهید را گردآوری کرده‌ایم. این علائم هشدار دهنده عبارتند از:
- غم یا ناراحتی مداومی که بیشتر از دو هفته طول بکشد؛
- کودک منزوی و کناره گیر است و تعاملات اجتماعی ندارد؛
- کودک به خود صدمه می‌زند یا در مورد آسیب به خود صحبت می‌کند؛
- هر گونه صحبت در مورد خودکشی یا مرگ؛
- طغیان یا تحریک پذیری شدید؛
- انواع رفتارهای از کنترل خارج شده؛
- تغییرات شدید در رفتار، شخصیت و خلق و خو؛
- تغییر در عادت‌های مرتبط به غذا خوردن و اشتها و کاهش وزن؛
- مشکلات مرتبط با خوابیدن؛
- ابتلا به سردردهای مکرر یا معده درد؛
- مشکل در تمرکز؛
- تغییرات در عملکرد تحصیلی وی در مدرسه؛
- عدم تمایل به حضور در مدرسه.
اگر مشکوک هستید که کودکان مبتلا به اختلال روانی است بهتر است:
اگر در مورد سلامت روان کودک خود نگران هستید، بهتر است با مسئولین مراقبت بهداشت کودک خود صحبت کنید و رفتارهای کودکتان را توضیح دهید. همچنین می‌توانید با سایر اطرافیان کودک مانند معلم، دوستان و سایر افراد نزدیک صحبت کنید تا ببینید آنها متوجه تغییر در رفتار فرزند شما شده‌اند یا نه. سپس این اطلاعات را به مشاور یا مسئول مراقبت بهداشت ارائه دهید.
متخصصان مراقبت‌های بهداشتی چگونه بیماری روانی را در کودکان تشخیص می‌دهند؟
برای تشخیص اختلالات روانی کودک لازم است زندگی روزمره کودک بررسی شود تا بتوان از روی علاسم و نشانه‌ها شرایط وی را سنجید. جهت تشخیص دقیق‌تر بهتر است کودک به یک متخصص مانند روانپزشک، روانشناس، مددکار اجتماعی بالینی، پرستار روانپزشکی یا سایر متخصصان مراقبت‌های بهداشت روان مراجعه کند تا بتوان تشخیص داد که کودک مبتلا به اختلالات روانی هست یا خیر. ارزیابی و بررسی کودک ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- معاینه کامل پزشکی
- بررسی تاریخچه پزشکی
- بررسی سابقه ضربه جسمی یا روانی
- بررسی سوابق خانوادگی در مورد سلامت جسمی و روانی
- بررسی علائم و نشانه‌هایی که والدین در مورد آن نگران هستند
- بررسی رشد و جدول زمانی رشد کودک
- بررسی سوابق تحصیلی
- مکالمه با کودک و بررسی رفتارهای وی
- ارزیابی ها و پرسشنامه‌های استاندارد برای کودک و والدین
راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM)، راهنمای منتشر شده توسط انجمن روانپزشکی آمریکا، معیارهایی را برای تشخیص بر اساس ماهیت، طول مدت و تأثیر علائم و نشانه ها ارائه می‌دهد. یکی دیگر از دستورالعمل های رایج تشخیصی، طبقه بندی بین المللی بیماری ها (ICD) از سازمان بهداشت جهانی است.
تشخیص بیماری روانی در کودکان ممکن است زمان زیادی بگیرد زیرا معمولا کودکان و خردسالان در بیان احساسات خود و درک مشکل دارند. همجنین رشد طبیعی در هر کودک متفاوت است. بنابراین درمانگر می‌تواند در طی زمان تشخیص خود را تغییر دهد و یا آن را اصلاح کند.
درمان اختلالات روانی کودک
گزینه‌های درمانی رایج برای کودکانی که دارای اختلالات روانی هستند شامل موارد زیر هستند:
- درمان اختلالات روانی کودک با روان درمانی: این درمان که به رفتار درمانی یا گفتار درمانی نیز شناخته می‌شود، راهی جهت برطرف کردن نگرانی‌های مرتبط به سلامت روان است که از طریق حرف زدن با روانشناس و یا دیگر متخصصان سلامت روان انجام می‌شود. روان درمانی در کودکان خردسال ممکن است شامل بازی کردن با کودک و صحبت کردن با وی در حین بازی انجام شود. همچنین در طی روان درمانی کودکان و نوجوانان یاد می‌گیرند که چطور می‌توانند افکار و احساسات خود را بیان کنند و چگونه به آنها پاسخ دهند. همچنین انها یاد می‌گیرند چطور رفتارهای جدید و مهارت‌های مقابله‌ای را آموزش ببینند.
- درمان اختلالات روانی کودک با دارو: در برخی موارد ممکن است با تشخیص متخصص برخی از داروها مانند داروهای محرک، ضد افسردگی، ضد اضطراب، ضد روان پریشی و تثبیت کننده خلق به عنوان برنامه درمان استفاده شوند. در این مواقع متخصص به شما خطرات، عوارض جانبی و در نهایت مزایای استفاده از این روش را توضیح خواهد داد.
چگونه می‌توانم به فرزندم کمک کنم تا با بیماری روانی کنار بیاید؟
والدین نقشی مهمی در حمایت از فرزند برای مقابله با بیماری و اختلالات روانی کودکان دارند. برای مراقبت از خودتان و همچنین فرزندان‌تان روش‌های زیر را به کار ببرید:
- اطلاعات خود را در مورد اختلالات روانی کودکان افزایش دهید؛
- به مشاور خانواده مراجعه کنید تا همه اعضای خانواده بتوانند در درمان بهتر همکاری کنند؛
- از متخصص بهداشت روان بخواهید به شما نحوه برخورد و پاسخگویی به کودک را توضیح دهد؛
- در برنامه‌های آموزشی که مختص والدین است ثبت نام کنید مخصوصا برنامه‌هایی که برای والدین کودکان مبتلا به اختلال روانی طراحی شده است؛
- برای پاسخ دادن با آرامش و برخورد کردن با آرامش، تکنیک‌های مدیریت استرس را بررسی و مطالعه کنید؛
- راههایی را برای ایجاد آرامش و تفریح در فرزندتان پیدا کنید؛
- به تحسین توانمندی‌ها و توانایی های فرزندتان بپردازید و او را تشویق کنید؛
- با مدرسه و معلم فرزندتان تعامل داشته باشید تا حمایت‌های لازم را بدست آورید.
سخن آخر
در این مقاله سعی کردیم انواع اختلال روانی کودکان را برررسی کنیم. اختلالات رشد و یادگیری یکی از اختلالات مهم کودکان است. برای درمان اختلال یادگیری در کودکان می‌توانید از مشاوران ما کمک بگیرید.
