درمان اختلالات تلفظی در کودکان
صحبت کردن و تلفظ کردن به معنای توانایی حرکت فیزیکی زبان، لب و فک برای تولید توالی صداهای گفتاری است که سبب ساخت کلمات و جملات می‌شوند. بیان از آن جهت اهمیت دارد که بتوان صداها، کلمات و جملاتی تولید کرد که کاملا آشکار و واضح باشد و برای دیگران نیز قابل درک و تفسیر باشد. با استفاده از صحبت کردن می‌توان خواسته‌ها و نیازها را بیان کرد و در مکالمات شرکت کرد. اختلال تلفظی و ناتوانایی در صحبت کردن می‌تواند تأثیر قابل توجهی بر تعامل کودک بر بزرگسالان یا همسالان وی داشته باشد. اختلال تلفظ می‌تواند بر رشد زبان و مهارت‌های اجتماعی کودک تأثیر بگذارد و سبب ناامیدی و عصبانیت کودک شود. درمان اختلالات تلفظی نیز به همین جهت اهمیت دارد.
توسعه و بهبود بیان به چه چیزهایی نیاز دارد؟
- توجه و تمرکز: بهبود بیان به تلاش مستمر، گوش دادن بدون حواس پرتی و با تمرکز بیشتر و توجه کافی به صداها و گفتار برای پردازش اطلاعات
- شنوایی: جهت تشخیص و درک صداهای گفتاری
- عملکرد خوب گوش میانی: مثلا کودک مبتلا به عفونت گوش یا گوش چسبنده و یا کودک مبتلا به سرماخوردگی ممکن است عملکرد خوبی در گوش میانی نداشته باشد.
- پردازش صداهای گفتار و شناسایی تفاوت بین صداها
- هماهنگی عضلات: توانایی حرکت و هماهنگی عضلات درگیر در تولید صدا (مانند دیافراگم، لب‌ها، زبان، تارهای صوتی، فک و کام).
- درک اینکه صداها معنی را منتقل می‌کنند.
چگونه می‌توان اختلال تلفظی در کودکان را تشخیص داد؟
اگر کودکی در بیان و تلفظ مشکلاتی داشته باشد ممکن است:
- جهت برقراری ارتباطات با دیگران مشکل داشته باشد.
- کلمات و گفتار را جوری بیان نماید که درک آن برای شنوندگان حتی شوندگان آشنا نیز سخت باشد.
- در ارتباط و پیوند دادن یک یا دو صدا با یکدیگر مشکل داشته باشد.
- به استفاده از صداهای مصوت (صداهای با دهان بسیار باز) علاقه داشته باشد.
- نسبت به کودکان همسن گفتاری با وضوح کمتر ارائه می‌کند.
- در سنین مدرسه باشد و هنوز در بیان چندین صدا مشکل داشته باشد.
اختلال تلفظ در کودکان چه مشکلاتی را به وجود می‌آورد؟
- اختلال در مهارت‌های اجتماعی: اختلال در تلفظ و بیان نامفهوم سبب عدم توانایی تعامل با دیگران می‌گردد. ناتوانایی در تشخیص گفتار سبب عدم سازش با دیگران و اختلال در مهارت‌های اجتماعی می‌گردد.
- اختلال در تلفظ ممکن است باعث شود کودک از جایگزین‌های ارتباط برای انتقال معنا و مفهوم مورد نظر خود استفاده کند. کودک ممکن است طول جملات خود را کاهش دهد و یا از کلمات آشنا برای درک شدن استفاده نماید.
- از دست رفتن اعتماد به نفس کودک و باور به اینکه کودک در انجام یک کار توانا نیست.
- از دست رفتن استقلال کودک: ممکن است کودک همیشه از والدین یا مراقب بخواهد برای برقراری ارتباط به او کمک کنند.
- اختلال در خواندن و املا به وجود می‌آید که متکی به صداگذاری کلمات است.
- کودک ممکن است به علت درک نشدن بیش از حد ناامید شود.
دلایل اختلالات تلفظی
دو علت اختلال تلفظی وجود دارد. اولین علت فیزیکی است که به انواع ناهنجاری‌های فک، دهان، زبان و… اشاره دارد. و یا ناشنوایی، عقب ماندگی ذهنی و … که سبب ایجاد اختلالات گفتاری و تلفظی می‌گردند.
دیگر علت اختلالات تلفظی، یادگیری است که کودک به چند علت می‌تواند به این نوع اختلال دچار شود:
- الگوبرداری و یا تقلید از اختلالات تلفظی دیگران
- تحریک بزرگترها و یا تشویق آنها برای دست انداختن و خندیدن به کودک
- ممکن است کودک بدون هیچ دلیل مشخصی نتواند یک یا چند صدا را درست تلفظ نماید. در صورت بروز این مشکل این اختلال به دوره‌های بعد زندگی کودک نیز منتقل می‌شود. همچنین شاید اختلال تلفظ مشکل بزرگی از دیدگاه خانواده و دوستان نباشد، اما برای فرد مبتلا مشکلی عمیق و بازدارنده محسوب می‌گردد.
اختلال تلفظ در کودکان چه علائم و نشانه هایی دارد؟
اگر کودک برای تلفظ یک کلمه صدایی را جایگزین صدای دیگر می‌کند و یا صدایی را حذف یا اضافه می‌کند، ممکن است نشان دهنده اختلال تلفظی باشد. معمولا فهم گفتار کودک دچار اختلال تفظ برای دیگران آسان نیست و کودک گاهی اوقات صداها را غلط تلفظ می‌کند. مثلا به جای هویچ ممکن است هبیچ بگوید. یا اینکه یک کلمه را حذف کند و به جای خاله، آله بگوید. البته در سنین پایین‌تر این موضوع مشکل محسوب نمی‌شود زیرا با بالاتر رفتن سن کودک این مشکلات برطرف می‌شوند. اما اگر برطرف نشد، ممکن است کودک به اختلال تلفظ مبتلا باشد. در ضمن اگر کودک لهجه و یا گویش خاصی دارد که سبب تفاوت در تلفظ صداها می‌شود، اختلال تلفظ به شمار نمی‌رود.
حتما برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد علت اختلالات یادیگری و درمان آن، مقاله
“درمان اختلال یادگیری در کودکان + راهکار” را بخوانید.
درمان اختلال تلفظی
درمان اختلالات تلفظی برای هر صدا، متفاوت است و تکنیک‌های معینی دارد. البته انجام این درمان و اجرای تکنیک‌ها در منزل کار سختی است و بهتر است برای درمان اختلال یادگیری به متخصص این حوزه یعنی آسیب شناس گفتار و زبان مراجه شود. درمان اختلال تلفظی در بزرگسالان نیز امکان پذیر است. البته هر چه زودتر و در سنین پایین‌تر به گفتار درمانگر مراجعه کنید، درمان سریع‌تر صورت می‌گیرد. کودکان به شکل میانگین به 4 جلسه برای آموزش و تصحیح تلفظ یک حرف نیاز دارند. در حالی که بزرگسالان به شکل میانگین به 7 الی 8 جلسه برای آموزش هر صدا نیاز دارند.
امکان یادگیری تلفظ حروف تا چه زمانی برای کودکان وجود دارد؟
کودکان به شکل خود به خودی تا 5 سالگی معمولا همه حروف را یاد می‌گیرند. البته دقت داشته باشید اگر کودک شما 4 ساله است و نصف حرف‌هایش را غریبه‌ها متوجه نمی‌شوند؛ به این معنی نیست که میتوانید به کودک تا 5 سالگی زمان بدهید. بلکه اگر مشکلات تلفظی کودک زیاد است باید هر چه سریع‌تر به گفتار درمان مراجعه نمایید تا گفتار درمانگر تشخیص دهد کودک به درمان نیاز دارد یا خیر.
بهترین درمان اختلال تلفظی توسط گفتار درمانگر
گفتار درمانگر برای درمان اختلال تلفظی، ابتدا علت اشتباه حرف زدن و تلفظ کردن را پیدا می‌کند. بعضی از کودکان بین صدای غلط و صحیح تمایزی نمی‌گذارند. به همین جهت برای درمان اختلال یادگیری در این کودکان باید تمیز شنیداری به کودک آموزش داده شود. در نهایت نیز برای هر صدا، گفتار درمانگر تکنیک‌هایی را دارد که بسیار متنوع هستند. بیشتر صداها از طریق چوب آبسالانگ و تحریک کردن بخشی از زبان، آموزش داده می‌شوند.
حتما برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد علت اختلالات یادیگری و درمان آن، مقاله
“راه های درمان اختلال یادگیری در املا” را بخوانید.
چطور در منزل می توان به درمان اختلال تلفظ کمک کرد؟
همان‌طور که گفتیم درمان اختلال تلفظ کار پیچیده‌ای است که باید توسط گفتار درمانگر انجام شود. اما در این جا چند روش ساده برای درمان این اختلال بیان کردهایم که میتوانید در منزل از آنها استفاده کنید.
کارت بسازید
روی تعدادی کارت مقوایی که به اندازه یکسان و مشخص بریده‌اید، حروف الفبا را بنویسید و از کودک بخواهید هر کدام را تلفظ نماید. اگر کودک شما هنوز به مدرسه نرفته است و حروف الفبا را نمی‌داند، نشان دادن حروف الفبا و تلفظ آنها به کودک کمک می‌کند در کنار یادگیری حرف الفبا، تلفظ آنها را نیز یاد بگیرد. این کار باعث می‌شود در ذهن کودک بین تصویر و حروف هماهنگی ایجاد شود و کودک در زمان دیدن یک حرف به مرور تلفظ آن را متوجه شود. در این روش هدف یادگیری حروف الفبا نیست بلکه یادگیری تلفظ حروف مهم است. میتوانید روی کارت‌ها علاوه بر حرف، عکس از حیوانات و اشیاء بگذارید تا کودک راحتتر بتواند تلفظ حرف را یاد بگیرد.
از آینه استفاده کنید
این نوع درمان برای کودکان دارای اختلال تلفظ زیاد استفاده می‌شود. در این درمان از کودک خواسته می‌شود جلوی آینه حرف مورد نظر را ادا کند و نحوه جابه جا شدن زبان و لب‌ها را در زمان ادای حروف در آینه ببیند و سپس سعی کند به شیوه درست حرف را تلفظ نماید. این روش بهترین درمان برای کودکانی است که نوک زبانی حرف می‌زنند.
برای رزرو نوبت و مشاوره جهت درمان اختلالات یادگیری تماس بگیرید.
تکرار
با روش‌های مختلفی و راه‌های مختلف، تلفظ یک کلمه را با کودک تکرار کنید. این تمرین از تأثیرگذارترین تمرینات برای برطرف کردن مشکلات تلفظ است.
قصه و شعر
استفاده از روش‌های غیر مستقیم برای آموزش تلفظ، راهکاری است که به حل مشکلات تکلم کمک می‌کند. قصه گویی و داستان خواندن باعث می‌شود، شخصیت کودک در بعدهای مختلف تقویت شود. بهتر است به کودک قصه‌هایی را بگویید که در آن واژه‌هایی وجود داشته باشد که کودک مجبور شود تمرین تلفظ آن را انجام دهد. برای مثال اگر کودک در تلفظ حرف سین مشکل دارد میتوانید داستانی در رابطه با ستاره‌ها و سیاره‌ها برای او تعریف کنید. سپس از او بخواهید این داستان را در روزهای آینده برای اعضای خانواده بازگو کند. از همه بخواهید به خوبی به داستان وی توجه کنند. اگر کودک در عین تلفظ کلمه‌ای مشکل داشت، به شکلی آهسته و با ملایمت، تلفظ صحیح آن را بازگو کنید تا کودک از داستان‌گویی زده نشود و در عین حال تلفظ کلمه را یاد بگیرد. این روش همچنین می‌تواند اعتماد به نفس کودک و قدرت تکلم وی را افزایش دهد.
کتاب خواندن
یکی از معمولترین روش‌های درمانی اختلال تلفظ، کتاب خواندن است. این روش برای کودکان 6 سال به بالا کاربردی است زیرا کودک باید تسلط کافی بر حروف، عبارات و کلمات فارسی را داشته باشد. این روش باعث می‌شود کودکانی که در تلفظ مشکل دارند بتوانند با تمرین بیشتر، تلفظ درست را یاد بگیرند. این روش علاوه بر درمان اختلال تلفظ به افزایش دایره لغات کودک نیز کمک می‌کند. دایره لغات کودک، از طریق ارتباط با بزرگسالان، گوش دادن به قصه‌ها و داستان‌ها و فیلم‌ها شکل می‌گیرد. بنابراین خواندن اهمیت زیادی در افزایش دایره لغات و یادگیری بهتر کلمات و جملات دارد.
کدام کودکان به گفتاردرمانی نياز دارند؟
زمانی که کودک یک سال دارد، می‌تواند به شکل تک کلمه‌ای ارتباط برقرار کند. در دو سالگی کودک می‌تواند تقریبا جملات دو کلمه‌ای به کار ببرد. به همین طریق روز به روز بر تعداد دایره لغات کودک اضافه می‌شود و دامنه کلمات، جملات و گفتار وی تکمیلتر می‌شود. اما اگر با رشد سایر توانایی‌های کودک، رشد زبان اتفاق نیافتاد، یعنی کودک تأخیر گفتاری دارد. برای مثال اگر در دو سالگی کودک قادر نیست تک کلمه بگوید، بهتر است به گفتار درمان مراجعه شود.
البته این موضوع بدین معنی نیست که تنها داشتن گفتار مهم است. بلکه باید گفتار قابل فهم باشد. بعضی از کودکان صداها را واضح نمی‌گویند و والدین نیز به این موضوع دقت نمی‌کنند. تنها زمانی که کودک وارد پیش دبستانی می‌شود نامفهوم بودن کلمات وی توسط معلم‌ها تشخیص داده می‌شود.
سخن آخر
بهتر است کودکان و بزرگسالانی که دچار اختلال تلفظ، گفتار و زبان هستند، در اسرع وقت به گفتار درمانگر مراجعه کنند. زیرا به مرور زمان، عادت‌های غلط گفتاری و تلفظ در زبان نفوذ نموده و فرد دیگر قادر به ترک آنها نیست. البته تأخیر در رشد زبان در حد چند ماه، نگران کننده نیست. اما بهتر است کودکان تا قبل از سه سالگی، به لحاظ گفتاری بتوانند کلماتی را ادا کند. برای مشاوره در زمینه درمان اختلال تلفظ و درمان اختلال یادگیری و درمان اختلال یادگیری کودکان همین حالا با مشاوران ما تماس بگیرید.
