چگونه کودکان بیش فعال را کنترل کنیم؟

همه ما احتمالا حداقل یک کودک بیش فعال را می‌شناسیم. کودکان بیش فعال اغلب بسیار تکانشی رفتار می‌کنند و قبل از فکر کردن عمل می‌کنند. آنها در تمرکز روی یک فعالیت مشکل دارند و اغلب به طور تصادفی از یک چیز به چیز دیگر می‌پرند، بدون اینکه پروژه‌هایی را که شروع می‌کنند به پایان برسانند. بسیاری از کودکان بیش فعال کاری که به توجه و تلاش طولانی مدت نیاز دارد را بیش از یک دقیقه انجام نمی‌دهند. کودکان بیش فعالی سطح انرژی فوق العاده بالایی دارند. از نظر اجتماعی برجسته می‌شوند و خواستار توجه و احساس رضایت هستند.

مادران کودکان بیش فعال معمولاً درماندگی فوق العاده‌ای را تجربه می‌کنند، زیرا فرزند بیش فعال آنها معمولا وقتی از اتاقی به اتاق دیگر می‌دود، دست‌های کثیف خود را روی دیوارها می‌گذارد. همکلاسی‌ها نیز از وی شکایت دارند زیرا به طور خود به خود قوانین بازی را تغییر می‌دهد. در کلاس درس کودک بلافاصله پس از اینکه دستورالعمل‌های دقیق به کل کلاس داده شد، می‌پرسد چه کاری باید انجام دهد. معمولا کودک بیش فعال صداهای عجیبی تولید می‌کند که اطرافیان را آزار می‌دهد. حتی اگر نیت او خیر باشد، اغلب اعمال او باعث آزار رساندن به دیگران و طرد شدن وی می‌شود.

بیش فعالی یا هیپرکینزی نوزادان

بیش فعالی به عنوان هیپرکینزی یا جنب و جوش مفرط نیز شناخته می‌شود و یک اختلال عصبی زیستی است که شامل عوامل ژنتیکی و محیطی است. بیش فعالی شکلی از نشاط بیش از حد یا ویژگی یک کودک آشفته نیست، بلکه یک اختلال واقعی است که بر قشر پیش پیشانی و سایر ساختارهای زیر قشری مربوط به ناحیه فعالیت حرکتی تأثیر می‌گذارد و به علائم و معیارهای دقیق پاسخ می‌دهد.

تشخیص بیش فعالی کودکان همیشه باید به وسیله یک متخصص انجام شود که بتواند علائم و درمان را ارزیابی کند.

علائم بیش فعالی در کودکان

   1. ناتوانی در ثابت ماندن، دست ها و پاها همیشه در حرکت هستند.

   2. سرزندگی و فعالیت شدید (دویدن، کوهنوردی و غیره)

   3. ناتوانی در تمرکز بر یک فعالیت، تغییر از یک فعالیت به فعالیت دیگر بدون تکمیل اولین فعالیت

   4. مشکل در انجام بازی‌های آرام

   5. به راحتی حواسشان پرت می‌شود

   6. آنها در گوش دادن و پیروی از دستورالعمل‌هایی که به آنها داده می‌شود مشکل دارند

   7. زیاد حرف می‌زنند و گوش نمی‌دهند .

   8. صحبت‌های دیگران را قطع می‌کنند و پاسخ می‌دهند.

   9. در بازی‌ها یا گفتگوها منتظر نوبت خود نمی‌مانند و اغلب تند و تیز شرکت می‌کنند.

   10. هیچ احساس خطری ندارند و اغلب بدون فکر کردن به انجام کارهای خطرناک می‌پردازند.

   11. آنها آنچه را که باید انجام دهند یا آنچه برای انجام یک فعالیت ضروری است را فراموش می‌کنند

همانطور که می‌بینید اختلال بیش فعالی مشکلات ارتباطی عمده‌ای را برای کودک هم نسبت به والدین و هم نسبت به سایر کودکان یا معلمان ایجاد می‌کند و اغلب باعث می شود که کودک یا درک نشود یا منزوی شود و نتواند خود را درک کند. اغلب این ناتوانی‌های رابطه‌ای باعث می‌شود که کودک به سایر اختلالات یا تی‌ ها نیز مبتلا شود، مانند انواع اضطراب و افسردگی، تاخیر در یادگیری و مشکلات زبانی.

سندرم ADHD چیست؟

بیش فعالی معمولاً تحت اختلال بیش فعالی کمبود توجه که معمولاً به آن سندرم ADHD گفته می‌شود، تشخیص داده می شود. سندرم ADHD یک اختلال مربوط به خودکنترلی است که با ناتوانی در حفظ توجه برای مدت طولانی، تکانشگری و بیش فعالی مشخص می‌شود. این اختلال در حوزه رفتاری بیان می‌شود زیرا کودک نمی تواند رفتار خود را به اندازه کافی با توجه به زمان یا محیط یا اهداف مورد نیاز و مناسب تنظیم کند.

علل ADHD

دلایل ADHD هنوز به طور کامل مشخص نیست. ارتباط این اختلال با یک مشکل عصبی روانی متصل به سیستم عصبی مرکزی، به ویژه در ناحیه قشر پیش پیشانی باعث شده است که علل آن را ژنتیکی بدانند. اما شدت و تکامل این اختلال به علل مربوط به محیطی که کودک در آن زندگی می کند بستگی دارد.

بنابراین، به طور کلی می‌توان گفت که علل ADHD به عوامل مختلف زیر بستگی دارد:

• عوامل ژنتیکی: بروز بیشتر موارد اختلال در یک خانواده
• عوامل محیطی: این عوامل می‌توانند استعداد ژنتیکی ایجاد کنند (به عنوان مثال، سطح بالای اضطراب مادر باردار، یا سوء مصرف الکل و سیگار در دوران بارداری، شرایط اجتماعی-اقتصادی پایین، زایمان زودرس، مشکلات سلامتی در سال‌های اول زندگی و …)
• عوامل اجتماعی-محیطی: خانواده، تحصیلات، مدرسه این اختلال معمولاً در سنین پیش دبستانی، در حدود 3-4 سالگی ظاهر می‌شود، اما زمانی که کودک شروع به رفتن به مهدکودک یا مدرسه می‌کند، آشکار می‌شود.

درمان ADHD

درمان بیش فعالی کودکان (ADHD) به دو بخش تقسیم می‌شود:

    1. درمان دارویی که بر روی علائم اولیه اختلال (عدم توجه، تکانشگری و بیش فعالی) اثر می‌گذارد، اما عملکرد محدود و کوتاه‌مدت دارد، زیرا در زمینه‌های اجتماعی، رابطه‌ای و یادگیری بهبود ایجاد نمی‌کند.

    2. درمان شناختی رفتاری که به دنبال آموزش به کودک و والدین از طریق آموزش مهارت‌هایی برای مدیریت علائم ADHD و یافتن پاسخ‌های مناسب انجام می‌شود.

بنابراین درمان ایده‌آل، درمانی است که به صورت فردی کودک را درگیر می‌کند و اعضای خانواده وی را نیز هدف قرار می‌دهد تا مدل جدیدی از آموزش و پاسخ را پیدا کنند که با نیازهای مختلف کودک سازگار باشد.

کودک سرزنده یا بیش فعال

چگونه کودک پر جنب و جوش را از بیش فعال تشخیص دهیم؟ همان طور که دیدید تشخیص بیش‌فعالی یا بررسی نشانه‌های بیش فعالی و وجود علائم مختلف مربوط به سه حوزه کمبود توجه، تکانشگری و بیش‌فعالی زمان زیادی می‌برد.

کودکان عاشق حرکت، پریدن و جنب و جوش هستند. تشخیص بیش فعالی نمی‌تواند بر اساس ارزیابی علائم ساده باشد و داروها باید پس از تشخیص دقیق تجویز شوند. ارزیابی علائم کودک به وضوح و در طول زمان با کادر پزشکی واجد شرایط بسیار مهم است. بنابراین، اگر شک دارید، در اسرع وقت با یک متخصص درمان بیش فعالی تماس بگیرید تا مشکلات را ارزیابی کنند.

نوزاد بیش فعال و بیش فعال 2 ساله

همان طور که دیدید تشخیص بیش‌فعالی کودکان از سال هفتم شروع می‌شود، بنابراین در این سن اولین علائم قابل درک است، اما تشخیص آن بعداً انجام می‌شود.

همچنین با توجه به اینکه یکی از دلایل بیش فعالی عوامل ژنتیکی است، بهتر است اگر در خانواده کسی به این اختلال مبتلاست، به سایر اعضای خانواده و نوزاد توجه داشته باشید. به همین ترتیب، اگر دیدید که نوزادی مشکلات خواب دارد و همیشه فعال است، یا کودک 3 ساله‌ای صحبت می‌کند و گوش نمی دهد یا به محرک‌های محیطی به درستی پاسخ نمی‌دهد، بهتر است به این فکر کنید که به یک متخصص مراجعه کنید.

دلایل زیادی وجود دارد که می‌تواند کودکان خردسال را به سمت رفتارهای متفاوت سوق دهد. برای مثال، ریتم خواب نوزاد ممکن است به عوامل مختلفی از جمله شخصیت نوزاد یا رابطه با والدین بستگی داشته باشد، نه لزوماً ناشی از اختلال مرتبط با بیش فعالی. همچنین تعامل با محیط می‌تواند آسیب‌های کوچکی ایجاد کند که می‌تواند بر رفتارهای مختلف در بسیاری از کودکان تأثیر بگذارد. برای هر گونه شک یا سوال بهتر است همیشه با متخصص اطفال یا روانشناس کودک خود تماس بگیرید تا در تشخیص صحیح مشکل شما را همراهی کند.

چگونه کودک بیش فعال را آرام کنیم؟

برای کنترل بیش فعالی کودکان مهم است که صبر و حوصله زیادی داشته باشید و سعی کنید از سرزنش کردن وی خودداری کنید. اما با قاطعیت با وی برخورد کنید. علاوه بر این دو نکته، سعی کنید فرزندتان را به مکان‌هایی ببرید که بیش از حد تحریک‌کننده نیستند یا برنامه‌های روزانه خود را به‌طور ناگهانی تغییر نمی‌دهند. برای آرام کردن کودک بیش فعال باید قوانین ساده‌ای را ایجاد کنید که کودک بتواند به آنها احترام بگذارد و در عین حال روز را طوری سازماندهی کنید که کودک در فعالیت‌های مختلف گم نشود.

بازی برای کودکان بیش فعال

یک راه خوب برای آرام کردن کودک بیش فعال این است که به او یک بازی پیشنهاد دهید. همانطور که اشاره کردیم، بهتر است از پیشنهاد دادن آن دسته از فعالیت‌هایی که می‌تواند او را بیشتر برانگیزد ( مانند مسابقه، بازی‌های هیجان انگیز یا بازی‌های پر سر و صدا و غیره) خودداری کنید. بهتر است بازی‌های رومیزی را به وی پیشنهاد دهید که به صورت نشسته و آرام انجام می‌شوند.

همچنین بازی‌هایی وجود دارند که می‌توانند به بهبود برنامه ریزی، خودکنترلی، توجه و انعطاف پذیری شناختی کمک کنند که بهتر است این بازی‌ها را از متخصص درمان بیش فعالی کودکان و مشکلات مرتبط به کودکان فرا بگیرید.

اگر فرزندمان بیش فعال است چه کنیم؟

ارتباط با کودک بیش فعال آسان نیست، زیرا اگر رفتارهای او منجر به از دست دادن صبر شود و وی را توبیخ یا سرزنش کنید، این موضوع می‌تواند تأثیری عکس روی وی داشته باشد. بنابراین نحوه آموزش به کودکان بیش فعال در خانواده و در مدرسه متفاوت است.

نحوه رفتار با کودک بیش فعال در خانواده

آموزش والدین ابزاری اساسی برای درک نحوه رفتار در خانواده و یادگیری بهترین تکنیک‌ها برای ارتباط با فرزند مبتلا به بیش فعالی است. به عنوان مثال، قبلاً گفتیم که سرزنش یا تنبیه مداوم کودک به دلیل رفتار اشتباهش ممکن است منطقی نباشد، زیرا باعث می‌شود که او حتی بیشتر احساس ناامنی کند و او را به انزوای بیشتر سوق دهد. در این موارد باید از طریق قوانین ساده‌ای که کودک می‌تواند درک کند و می‌تواند به او کمک کند تا به هدفش برسد، با وی برخورد کنید.

نحوه رفتار با کودک بیش فعال در مدرسه

برای کودکان بیش فعال، مدرسه مکانی است که عمدتاً منفی است که در آن مجبور می‌شوند بیشتر اوقات بی‌حرکت بنشینند و تمرکز کنند، دو فعالیتی که می‌تواند برای آنها بسیار خسته کننده و دشوار باشد. از این نظر، معلمان نیز باید بتوانند وظایف و پروژه‌های مختلف را تا حد امکان با این کودکان تطبیق دهند بدون اینکه آنها را از بقیه کلاس جدا کنند. بدیهی است که این امر کار آسانی نیست. بنابراین معلمان باید از والدینی که قبلاً در جلسات آموزشی والدین آموزش دیده‌اند یا از یک متخصص کمک بخواهند تا بتوانند با هم یک روش آموزشی بسازند که به کودک بیش فعال در یادگیری و روابط اجتماعی کمک کند.

سخن آخر

روز به روز والدین بیشتری متوجه می‌شوند که فرزندشان ممکن است از اختلال کم توجهی بیش فعالی رنج ببرد. به همین دلیل، بسیاری از والدین فرزند خود را نزد متخصص و مشاور درمان بیش فعالی می‌برند تا مشاور تشخیص دهد که کودک به این اختلال مبتلاست یا خیر.

امروزه والدین زمانی که فرزندشان هنوز کودک است به مشاوره مراجعه می‌کنند. علائم بیش فعالی در کودکان چیزی است که معمولا بیشتر والدین را نگران می‌کند و به همین دلیل است که همیشه منتظر مطمئن‌ترین و زودترین تشخیص ممکن هستند. برای درمان اختلال یادگیری و درمان بیش فعالی می‌توانید همین الان با متخصصان و مشاوران ما تماس بگیرید.