گروه درمانی چیست؟ روش کار آن چگونه است؟
گروه درمانی (Group Therapy ) شکلی از روان درمانی است که در آن یک یا چند درمانگر به شکل همزمان با چندین نفر کار می‌کنند. انواع مراکز گروه درمانی به شکل وسیعی در مکان‌هایی مانند: بیمارستان‌ها، کلینیک‌های بهداشت روان و مراکز اجتماعی یا حتی به صورت آنلاین انجام می‌شود. البته گاهی اوقات گروه درمانی به تنهایی انجام می‌شود اما به شکل معمول این درمان در برنامه‌های درمانی جامع شامل درمان فردی و دارویی انجام می‌پذیرد.
نحوه درمان در این روش سبب می‌شود فرد احساس امنیت و حمایت داشته باشد. هدف از درمان ممکن است بهبود عزت نفس، رشد مهارت‌های شخصی، تله‌های شخصیتی یا هر چیزی دیگری باشد. در هر صورت این روش درمانی به فرد کمک می‌کند سریع‌تر به این اهداف دست یابد.
تاریخچه گروه درمانی
در طول جنگ جهانی دوم این روش درمانی مورد توجه قرار گرفت. زیرا تعداد روانشناسان و مشاوران کمتر از مراجعه‌کنندگان درگیر با سلامت روان بود. بنابراین درمان به صورت گروهی رایج شد. البته اثر بخشی این نوع درمان یک دهه قبل از آن مورد تحقیق و بررسی قرار گرفته بود. در سال 1895 فردی به نام گوستاو لوبون در طی مقاله‌ای در مورد رفتارهای فرد بعد از ورود به محیط درمان گروهی مطالبی نوشت. از دیگر روانشناس‌هایی که در مورد گروه درمانی صحبت کرده‌اند می‌توان به زیگموند فروید، ژاکوب مورنو، اریک برن و کارل راجرز اشاره کرد.
اصول گروه درمانی
اصول اصلی و قوانین گروه درمانی بر طبق نظریه روان درمانی گروهی اروین دی. پالوم شامل موارد زیر است:
القا کردن امید
در درمان گروهی، اعضای گروه ذر مراحل مختلفی از روند درمان قرار می‌گیرند. مشاهده افرادی که با مشکلات مشابه دست و پنجه نرم می‌کنند و یا مشاهده کسانی که در حال بهبود هستند، سبب می‌شود به افراد ابتدای درمان امید داده شود.
تجربه یکسان و مشترک
گروه درمانی باعث می‌شود با افرادی که دارای تجربه‌های یکسان هستند، آشنا شوید. این موضوع به افراد کمک می‌کند که بفهمند مشکل آنها در افراد دیگر نیز وجود دارد و این تجربه فقط مختص آنها نیست.
به اشتراک گذاری اطلاعات
افراد در این نوع از درمان می‌توانند اطلاعات و تجربیاتشان را با دیگران به اشتراک بگذارند و به یکدیگر کمک کنند.
نوع دوستی
افراد معمولا در مراکز گروه درمانی با کمک به یکدیگر و به اشتراک گذاشتن نقاط قوت خود سبب افزایش اعتماد به نفس و عزت نفس یکدیگر می‌شوند.
تأثیرات شبیه به خانواده
یک گروه درمانی از برخی جهات شبیه به یک خانواده عمل می‌کند. درون گروه افراد امکان بررسی تجارب دوران کودکی در شخصیت و رفتار را دارند. بدین وسیله نیز افراد می‌توانند نحوه پیشگیری از رفتارهای مخرب و یا انجام رفتارهای مفید را یاد بگیرند.
توسعه تکنیک های جامعه پذیری
در محیط گروه درمانی افراد یاد می‌گیرند رفتارهای جدید را تمرین کنند. این موضوع به اعضای گروه اجازه می‌دهد بدون ترس از شکست خوردن روش‌های جدید را در زندگی امتحان کنند.
تاثیرات گروه درمانی یا فواید آن
- رفتار تقلیدگونه: در گروه درمانی فرد می‌تواند رفتار اعضای گروه رو به بهبود یا رفتار درمانگر را مشاهده کند و آنها را تقلید نماید.
- یادگیری بین فردی: به جهت تعامل با اعضای گروه و دریافت بازخورد از گروه، فرد می‌تواند به شناخت و یا درک بیشتری از خود برسد.
- انسجام در گروه: به دلیل داشتن هدف یکسان در گروه، اعضا احساس تعلق و پذیرش بیشتری در گروه دارند.
- تسکین دردها: تجربه‌های گروهی و تقسیم احساسات با افراد دیگر به تسکین درد، احساس گناه یا استرس می‌انجامد.
- خود آگاهی: راهنمایی و پشتیبانی هر فرد در غالب گروه باعث می‌شوند افراد به درک این موضوع برسند که مسئول زندگی و انتخاب‌های خودشان هستند.
روش کار گروه درمانی به چه صورت است؟
گروه درمانی ممکن است متشکل از گروه‌های سه یا چهار نفره باشد. البته نوع معمول گروه درمانی شامل هشت تا دوازده نفر عضو است که گاهی تعداد آنها بیشتر نیز می‌شود. این نوع درمان به صورت جلسات یک یا دو ساعته و یک یا دو بار در هفته تشکیل می‌شود.
حداقل تعداد جلسات این نوع از درمان برای کسب نتیجه باید حدود 6 جلسه باشد اما نوع ایده آل آن این است که جلسات یک سال تمام تشکیل شوند. جلسات گروه درمانی ممکن است به شکل خصوصی یا آزاد تشکیل شوند. جلسات خصوصی معمولا شامل تعداد مشخصی از اعضا هستند. اما در جلسات آزاد شرکت کنندگان جدید امکان ملحق شدن به گروه را دارند.
جلسه گروه درمانی به چه شکلی برگزار می شود؟
شکل معمول و رایج جلسات این درمان به این صورت است که گروه در یک اتاق که صندلی‌های آن به صورت دایره چیده شده‌اند، همدیگر را ملاقات می‌کنند. جلسه گروه درمانی معمولا با معرفی افراد و دلیل حضور آنها در جلسه درمان آغاز می‌گردد. ممکن است افراد در مورد تجربیات و پیشرفت خود بعد از آخرین جلسه صحبت کنند.
در مورد نحوه انجام دقیق جلسه لازم به ذکر است که این موضوع به هدف‌های گروه و سبک درمانگر بستگی دارد. بعضی از درمانگرها سبک آزادنه‌تر در گفتگو را انتخاب می‌کنند و اجازه می‌دهند اعضا هر جور که دوست دارند در گفتگو و بحث دخیل شوند. در مقابل برخی از درمانگرها برای هر جلسه برنامه و شیوه‌ای خاص دارند که شامل تمرین مهارت‌های جدید با دیگر اعضای گروه است.
در ابتدا که اعضای گروه هنوز با یکدیگر آشنایی ندارند، روند درمان کاملا به درمانگر بستگی دارد و ادامه فعالیت گروه در گروه ارتباط درمانگر است. اعضای گروه معمولا منتظر راهنمایی و دستور العمل های درمانگر می‌مانند.
پس از آن به تدریج اعضا پیشرفت می‌کنند و یاد می‌گیرند که همیشه به درمانگر وابسته نباشد و مسئولیت پذیری خود را افزایش دهند. با سرعت گرفتن پروسه درمان معمولا صمیمیت بیشتر در اعضای گروه ایجاد می‌شود. اعضا یاد می‌گیرند که احساسات خود را ابراز کنند و در مقابل احساسات دیگران نیز واکنش درستی نشان دهند.
حضور درمانگر در جلسه درمان به معنای این نیست که درمانگر تنها اداره کننده جلسه است. بلکه درمانگر سعی می‌کند انسجام در گروه را حفظ نماید.
درمانگر با استفاده از تکنیک‌های متنوع، اعضای گروه و واکنششان را می‌سنجد. احتمال دارد درمانگر در جلسه گروه درمانی با خطاب به گروه جلسه را آغاز کند و پس از آن اقدام به تشویق و سنجش بازخورد اعضا نماید.
اهمیت گروه درمانی
این نوع از درمان ممکن است یکی از راه حل‌های مناسب برای درمان افسردگی باشد. طی تحقیقی که در سال 2014 منتشر شد، محققان به تحلیل رفتارهای افراد مبتلا به افسردگی که تحت درمان گروهی بودند، پرداختند. این تحقیق نشان داد که 44 درصد از بیماران بهبودی و پیشرفت قابل توجهی داشته‌اند. میزان اثر بخشی و تأثیر گروه درمانی زیاد است . البته از هر 5 بیمار یک نفر این درمان را وسط راه رها می‌کند.
اهمیت گروه درمانی همچنین طبق مقاله‌ی منتشر شده در انجمن روانشناسی آمریکا نشان دهنده اثرگذاری آن بر تعدادی از بیماری‌های روانی مانند: اختلال هراس، اختلال دو قطبی، وسواس، فوبیا، ترس از اجتماع و … است.
مزایای گروه درمانی
- احساس تنهایی در گروه درمانی کاهش می‌یابد. زیرا در انواع مراکز گروه درمانی افراد می‌توانند دیگر اعضای گروه را مورد حمایت و تشویق قرار دهند. این موضوع در کنار اینکه فرد می‌تواند ببیند دیگران چطور با یک مشکل یکسان کنار می‌آیند، سبب می‌شود فرد احساس تنهایی کمتری داشته باشد.
- اعضا در گروه درمانی می‌توانند برای دیگران تبدیل به الگو شوند. این موضوع باعث می‌شود افرادی که موفق عمل کرده‌اند، به دیگران امید به بهبودی را ببخشند. هر فردی که در حل مشکل خود موفق عمل کند می‌تواند برای دیگران شبیه به الگو شود و از آنها پشتیبانی نماید. این موضوع به تقویت احساس موفقیت و عرت نفس افراد کمک می‌کند.
- این نوع از درمان جزء درمان‌های بسیار مقرون به صرفه به شمار می‌رود. زیرا وقت مشاور و روانشناس به جای اختصاص یافتن روی یک نفر به تعداد بیشتری اختصاص می‌یابد.
- انواع گروه درمانی برای فرد مأمنی امن و حمایتی به شمار می‌رود. این موضوع سبب می‌شود که افراد تنها رفتارها و عملکردهایی داشته باشند که در چارچوب گروه و امنیت آن باشد.
- درمانگر با کار روی یک گروه به شکلی آشکار می‌بیند که فرد در روابط با دیگران چطور واکنش نشان می‌دهد و در موقعیت‌های اجتماعی مختلف چطور رفتار می‌کند. با استفاده از این اطلاعات درمانگر می‌تواند در مورد بیمار اطلاعات دقیق‌تری داشته باشد و درمان بهتر انجام شود.
برای رزرو نوبت و مشاوره جهت درمان اختلالات یادگیری تماس بگیرید.
قوانین گروه درمانی و دستور العمل های شرکت در آن
در هر کدام از انواع گروه درمانی و در هر یک از مراکز گروه درمانی که شرکت کنید، تفاوتی ندارد. قوانین و دستور العمل‌های شرکت در این نوع درمان یکسان هستند. البته ممکن است در برخی مراکز قوانینی به این موارد اضافه شوند اما به طور کلی 5 قانون ثابت در این درمان وجود دارد که شامل موارد زیر هستند.
تعهد به رازداری:
در این نوع درمان باید اعضا و درمانگر متعهد شوند که همه اطلاعات ذکر شده در گروه محرمانه باقی بمانند. عدم رعایت این قانون باعث می‌شود اعتماد در بین اعضای گروه از بین برود و روند بهبودی متوقف گردد.
تعهد به شرکت در جلسات
تمامی اعضای گروه باید در زمان مشخصی و تا آخر جلسه در آن حضور داشته باشند. غیبت در یک جلسه سبب می‌شود اعضا اطلاعات و تمرینات لازم را کسب نکنند. در کل دیر رسیدن و غیبت در یک جلسه سبب اختلال در روند درمان می‌شود.
عدم ایجاد رابطه دوستی و عاطفی با اعضای گروه
گروه درمانی فعالیتی اجتماعی محسوب نمی‌شود و هدف آن تنها درمان است. ایجاد دوستی و روابط عاطفی با دیگر اعضا سبب ایجاد تداخل در روند درمان می‌گردد. زیرا معمولا اعضا پس از ایجاد روابط دوستانه از به اشتراک گذاری اطلاعات لازم خودداری می‌کنند. بنابراین بهتر است دوستی را به اتمام فرآیند درمان موکول کنید.
حرف بزنید، عمل نکنید
واکنش افراد به تماس فیزیکی مختلف است. به همین دلیل بهتر است به جای حرف زدن با حالات صورت و اعضای بدن، صحبت کنید.
شرکت کنید
تمامی اعضا باید در بحث و در درمان شرکت داشته باشند. زیرا اگر اعضای گروه در تمارین و بحث‌ها شرکت نکنند، تأثیر درمانی مشاهده نخواهند کرد. بنابراین لازم است اعضا شرکت فعال در اشتراک گذاری اطلاعات و یادگیری از دیگران داشته باشند.
بیشتر بخوانید،
سخن آخر
در این مقاله به طور کامل به بررسی گروه درمانی و روش کار آن پرداختیم. گروه درمانی در تهران و یا گروه درمانی آنلاین یکی از روش‌های شرکت در این فرآیند درمانی است. برای درمان اختلال یادگیری، درمان اختلال یادگیری کودکان و سایر مشکلات شناختی و رفتاری می توانید از این روش استفاده کنید.
